Birûni kimdir?
Dünyanın seyrini değiştiren keşifleri son yüzyıllarda artması ve daha çok batıdan çıkması ile kendi kendimizi sorgulama ihtiyacı doğdu. İslam Dünyası zor ve sıkıntılı dönemden kurtulmanın yollarını ararken, bilim ve teknolojide geri kalmışlığın sıkıntılarını da yaşıyor. Ancak dünyaya yön veren buluşların aslında birçoğunun temelinde İslam bilginlerinin çalışmaları yatıyor. Onun için bizde her gün bir İslam bilginini tanıtmayı ve hangi icatlara önayak oldukları konusunda bilgiler vermeye çalışacağız. İlk tanıtacağımız bilginimiz Bîruni…
BÎRUNİ ( 973 – 1051 )
Beyruni olarak da anılır. Türk-İslam dünyasının yetiştirdiği büyük bilim ve din adamlarından biridir. Bugün İran sınırları içinde bulunan Kas şehrinde 973 yılında doğmuştur.
Harezm Türklerindendir ve küçük yaşta babasını kaybetmiştir. Bîrûnî, kabiliyetleri ve zekası ile hemen dikkatleri çekerek Harezmşah hanedanından meşhur matematikçi Ebu Nasr Mansur, Bîrûnî'yi himayesine alarak yetiştirmiştir.
Dünyanın döndüğünü ilk bulan bilim adamı Ümit Burnu, Amerika ve Japonya'nın varlığından bahseden ilk bilim adamıdır. Amerika kıtasının varlığını Kristof Kolomb'dan keşfinden 500 sene önce bildirmiştir. Matematik, Jeoloji, Coğrafya, Tıp, Felsefe, Fizik, Astronomi gibi dallarda eserler yazmıştır. Çağın en büyük âlimlerindendir.
Astronomi çalışmalarına 995'te başlayan Bîrûnî, Harezm civarındaki Buşkatir'de, güneşin ve gezegenlerin meyillerini tespit etti. Dönemin önde gelen astronomlarıyla birlikte çeşitli rasat çalışmaları yapan Bîrûnî, 44 yaşındayken Gazneli Sultan Mahmut'un himayesine girdi ve çalışmalarını burada sürdürdü. 1011'de Kabil'de çalışmalar yaptı.
Bir devre adını veren, çağını aşan ilmî hayatının zirvesine erişti. Sultan Mes'ud, kendisine ithaf ettiği Kanunu Mes'ûdî adlı eseri için Bîrûnî'ye bir fil yükü gümüş para vermişse de o, bu hediyeyi almadı.
Son eseri olan Kitabü's Saydele fi't Tıb'bı yazdığında 80 yaşını geçmişti. Üstad diye saygıyla yâd edilen yalnız İslâm âleminin değil, tüm dünyada çağının en büyük bilgini olan Bîrûnî, 1051 yılında Gazne'de hayata gözlerini yumdu.
Bîrûnî, "Elinden kalem düşmeyen, gözü kitaptan ayrılmayan, iman dolu kalbi tefekkürden dûr olmayan, benzeri her asırda görülmeyen bilginler bilgini bir dâhiydi. Arapça, Farsça, Ibrânîce, Rumca, Süryânice, Yunanca ve Çinçe gibi daha birçok lisan biliyordu. Matematik, Astronomi, Geometri, Fizik, Kimya, Tıp, Eczacılık, Tarih, Coğrafya, Filoloji, Etnoloji, Jeoloji, Dinler ve Mezhepler Tarihi gibi 30 kadar ilim dalında çalışmalar yaptı, eserler verdi.
