Vergi kaçırmanın yolu vakıf kurmaktan geçer
Facebook’un ortaklarından Rus Yahudi’si Mark Zuckerberg, 45 milyar dolara denk gelen hissesinin kuracağı vakfa aktaracağını açıkladı. ‘Hayır’ yapılıyormuş gibi yapılan sunumun ardında vergi operasyonu olduğu iddia edildi.
ZENGİNİN PARASI ZÜĞÜRDÜN…
Zuckerberg ve eşi Priscilla Chan'ın servetlerini kuracakları vakfa aktaracağını açıklaması dünya medyasında güzellemelere yol açtı. Etkili bir reklama dönüştürülen süreçte amaçlanan şeyin milyarlarca dolarlık vergiden kurtulmaya dönük bir hamle olduğu ileri sürülüyor.
VERGİ VERME: VAKIF KUR
ABD'de 1940'larda kabul edilen çeşitli vergi kanunları vakıflara vergi muafiyeti sağlıyor. Amerikalı zenginlerin vergi kaçırmasını kolaylaştıran sistem sayesinde baronlar servetlerine servet katıyor. Veriden kaçınmanın adının ‘hayır-hasenat' olarak görülmesi dünya çapında pazarlanan bir sistem.
ŞİRKETLERİN VAKIFLARINA DİKKAT
Başta ABD olmak üzere batılı vakıf anlayışının bizde ‘hayır-hasenat' ibadetinin bir ilişkisi bulunmuyor. Pek çok batılı işadamı ve baron, Rockefeller, Ford, Carnegie gibi örneklerde olduğu üzere şirket-vakıf olarak da adlandıran sistemle vergiden kurtuluyor. Zuckerberg'in bağışı da bunlardan biri olarak gösteriliyor.ABD'deki vakıf düzenlemelerine göre vakıf sahipleri, vergi muafiyeti için toplam bütçenin yılda yüzde 5'ini bağışlamak zorunda. Bu da Zuckerberg çiftinin 45 milyar dolara denk gelen vakıf bütçesi için vergi ödemeyeceği anlamına geliyor. Zuckerberg'in mirasçıları da veraset ilamı açısından avantaj elde edecek.
Zuckerberg gibi diğer teknoloji milyarderleri de kendi vakıflarını kurdu. Online müzik paylaşım platformu Napster'ın kurucusu Sean Parker'ın 600 milyon dolar, Google'ın kurucu ortağı Sergey Brin'in 383 milyon dolar, Google'ın diğer kurucu ortağı Larry Page'in 177 milyon dolar değerinde vakıfları bulunuyor.
SİSTEMİ TÜRKİYE'YE GETİRMEK İSTİYORLAR
Batılı zenginler, vakıflara vergi muafiyetinden yararlanmak için, şirketlerinden hisseleri kendi adları veya başka isimlerle kurdukları vakıflara aktarıyorlar. Bu sayede hem servetlerini gizleyen zenginler hem de veri vermekten kurtuluyorlar. Fakiri daha fakir zengini daha zengin yapan bu batılı sistemin Türk Vakıflar Genel Müdürlüğü de ülkemizde uygulanması için teklif etmişti.
VERGİ KAÇIRIYOR AMA KAHRAMAN OLUYORLAR
Kendilerine bağlı akademisyenlere methiyeler dizdirdikleri Amerikan vakıf sistemi, Amerikan sosyal hayatının finansman ve pratik ihtiyaçlarını çözen bir sistem olarak pazarlanıyor. Bu sistem 1940'larda kabul edilen çeşitli vergi kanunlarından ileri geliyor. Vakıf kurmayı cazipleştiren yeni vergi sistemini dönemin ünlü Yahudi işadamları önerdi. Bu kanunlar gelir ve kurumlar vergisi nispetlerini yükseltmiş fakat hayır gayeli yardımlar için muafiyet hükümleri koymuştur.
Bu sayede vergi kaçırmayı kolaylaştıran vakıf kurma ise çok cazip hale gelmiştir. İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana Amerika başta olmak üzere pek çok ülkede zenginler vakıflar kurarak servetlerini tümüyle kendilerinin yönettiği vakıflara aktararak devletleri soymaktadırlar.
AMERİKAN VAKIFLARININ TÜR VE HUKUKİ YAPILARI
Vakıflar, hukuki yapıları itibariyle, genellikle ‘incorporated', ‘trust', ‘Vasiyetnameye bağlı trust' ve ‘hem trust hem de incorprated' şeklinde kurulmakta. Hangi hukuki şekilde olursa olsun, teknik yönden Amerika'da vakıf kurmak son derece basit bir girişim. Trust şeklinde bir vakıf kurulmak isteniyorsa, vakıfın sadece iradesini hukuki bir şekil altında beyan etmesi kâfi. Şayet vakıf ‘Corporation' şeklinde kurulmak isteniyorsa, bu takdirde ‘incorporation vakfı' ile ilgili beyanname ve belgelerin Devlet Başkanlığına (Sekretary of State) takdim edilmesi yeterli. Bu belgelerin Bakanlığa verilmesi ile vakıf kurulmuş olur.
FACEBOOK'UN CEO'SU NE DEMİŞTİ
Sosyal paylaşım devi Facebook'un CEO'su Mark Zuckerberg ve eşi Priscilla Chan geçen hafta dünyaya gelen kızları Max'a hitaben yazdıkları mektupta, “Senin kuşağının daha iyi bir dünyada yaşayabilmesi için, bizim kuşağımızın yapabileceği çok şey var” diye seslenerek vakıf kararını açıkladı.
