12 Mart 1971: 12 Mart darbesi ile hükümetin devrilmesi

Dönemin Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç ise “Her kötülüğün başı politikacılardır. Hepsi haindir”(Dursun,2000:123)  görüşüne sahip bir şahıstı.

Haşhaş üretimiyle ilgili Türkiye'den istediğini alamayan ABD, Türkiye'de Darbe şartlarını önce olgunlaştırmış, şimdi de kendi yörüngesine çevirmiştir. Bütün bu gelişmeleri bilgi olarak değil sadece bir kulis olarak duyan Başbakan Demirel ise bir şeyler olduğunu sezinlemekte ancak gerçeği bir türlü öğrenememektedir.

Radyoda 13.00 Haberlerinde muhtırayı yayınlayan komutanlar 15:30'da tekrar Genelkurmay'da buluşup gelişmeleri gözlemeye başlarlar.

Adalet Partisi'nin genç milletvekili Hasan Korkmazcan'ın muhtıranın Meclis'te okunmasına karşı çıkmasına rağmen Muhtıra Meclis'te okunur.

12 Mart Muhtırası Mecliste okununca birkaç kişi dışında herkes darbeye boyun eğmişti. Bozbeyli, o tarihi ana şöyle şahitlik eder: Meclis'te 12 Mart muhtıra metnini başkan okuyordu. Hasan Korkmazcan ayağa kalktı ve “Anayasaya aykırı bir uygulama yapıyorsunuz” diye bağırdı. Arkasından bir arkadaş daha gitti. (Bozbeyli,2009:334)

Bunun ardından Demirel kabineyi toplar. Hükümet akşam 17:20'de istifa eder. Muhtıradan sonra Hükümet kanadında yaşananları ise Orhan Oğuz şöyle anlatıyor: Bir müddet sonra Başbakan geldi. Bakanlar Kurulu toplantısı başladı. Başbakan muhtıra metnini bir kez daha okuttu. Sonra sırayla herkesin fikrini sordu. Sual, “Ne yapacağız?” idi. Bazı bakanlar çok kati ve kökten bir çözüm önerdi: Bu muhtırayı veren komutanları emekliye ayıralım. (Oğuz,2004:234)

Dışişleri Bakanı İhsan Sabri Çağlayangil, yıllar sonra bir beyanatında “CIA altımızı oydu” diyerek, 12 Mart Darbesinin arkasında Amerika Gizli Haber Alma Teşkilâtı'nın bulunduğunu ihsas edecekti.(Akdoğan,2011:169 )

12 Mart aslında Demirel'e ve çevreye karşı bir muhtıra değil, ordunun belli bir kanadının diğer kanadına verdiği bir muhtıraydı. Karpat, 12 Mart'ı şöyle analiz eder:1971'deki olaylar, bütün bu güçlerin yeni bir senteze yöneldiğini göstermektedir. Demirel'in askeri baskı karşısında istifa etmesi ve liderlik etmede başarısız oluşu da bunun göstergesidir. (Karpat,2007:110)

(….)1971, tamamen ordunun üst kademelerindeki çekişmelerden doğmuştur. Ortada normal yollarla seçilmiş bir hükümet vardı. (Karpat,2008:420)

Başbakan Demirel sonraki yıllarda sorulan sorulara “MİT bana darbeyi haber vermedi” (Arcayürek,1989:89) şeklinde cevap vermiştir ısrarla.

HAZIRLAYAN: HÜSEYİN YAĞMUR