16 Şubat 1923:  Hilafetin kaldırılması ve ABD

ABD arşivlerinde yapılan araştırmalar olayın bilinmeyen bazı boyutlarını da gözler önüne sermektedir: Mesut Çevikalp şu iddiayı ortaya atmaktadır: Atatürk'ün halifeliği kaldıracağı bir hafta önceden Washington'a bildiriliyor Yazıya göre, Mustafa Kemal ordu komutanlarının görüşünü almak için İzmir'de 16 Şubat tarihleri arasında bir toplantı yapıyor. Amacı, halifelik kaldırıldıktan sonra komutanların bağlılığından emin olmak. Rapor Washington'a 25 Şubat 1924'te ulaşıyor. Yani halifelik kaldırılmadan önce. Başka bir deyişle, Türkiye'deki insanların haberi olmadan önce, Fransa ve ABD yetkilileri halifeliğin kalkacağını öğreniyor.(Çevikalp,2010)

Son Padişah Vahdeddin eski yaveri “Mustafa Kemal'in siyasetle-askerliği ayıran tutumlarını beğenmekte, ‘Hangi partidensin?' sorusuna ‘İslam hilafetinin kuluyum, meşruti saltanatın sadık bir bendesiyim. Saltanatın masumiyetini kâinatta her muhabbetten üstün tutarım.' sözlerine güvenip itibar etmektedir.” (Gençoğlu,1998:39)

1 Kasım 1922 günü Osmanlı Saltanatının kaldırılmasına dair kanun tasarısı Mecliste tartışılmaya başlanıldı.

TBMM'ne saltanatın ilgası ve Hilafet makamıyla ayrılması yolunda verilen kanun tasarısı görüşülürken Mustafa Kemal Paşa bu iradenin açıkça ‘kılıç hakkı'ndan kaynaklandığını ifade etmişti. "Hâkimiyet ve saltanat hiç kimse tarafından hiç kimseye, ilim icabıdır diye müzakereyle, münakaşa ile verilemez. Hâkimiyet, saltanat kuvvetle ve zorla alınır. Türk Milleti bu mütecavizlerin hadlerini ihtar ederek, hâkimiyet ve saltanatına isyan ederek kendi eline bilfiil almış bulunuyor. Bu bir emrivakidir” demişti.