20 Mart 2018

20 Mart'ta aslında ne oldu?

20 Mart 1877: İlk Osmanlı Mebuslar Meclisi'nin Açılması

Meclis-i Mebusan, milletvekilleri ve Ayan (Senato)'dan müteşekkildi. Her 50 bin erkek nüfus 1 milletvekili çıkarıyordu. Ayan azaları padişahça tayin edilmiş, Mebuslar ise halk tarafından seçilmişti. Meclis-i Mebusan, 130 mebustan oluşuyordu.

Birinci Meşrutiyet'in ardından oluşturulan Osmanlı Parlamentosu'nda ana dili Türkçe olan milletvekili sayısı % 50'yi ancak buluyordu. Mecliste Rum, Bulgar, Romen, Ermeni, Yahudi, Sırp gibi gayrimüslim milletvekilleri olduğu gibi, Kürt, Laz, Çerkez vs. Müslüman fakat Türk olmayan milletvekilleri de vardı.

Meclis'e ilk dönem sadece 119, ikinci dönem 113 mebus katıldı. Mebuslar doğrudan değil; vilayetler, sancaklar ve kazalardaki müslim ve gayrimüslim yerel elitlerden oluşan idare meclisleri tarafından seçildi. Mebusların "seçimi" halkın sürece ilgisiz kaldığı bir atmosferde gerçekleşti. Çünkü doğrudan seçim yapılmıyordu ve birçok mebus düpedüz mahalli idareciler tarafından seçiliyordu. (Karpat,2007:140)

İstanbul'a gönderilecek mebusların meşrutiyet taraftarı olmasına bakılıyor, Avrupa'ya Türklerin ne kadar eşitlikçi ve adil olduklarını kanıtlamak amacıyla gayrimüslim nüfusun aşırı derecede yüksek oranda temsil edilmesine çalışılıyordu. Bu yüzden ortaya aşırı adaletsiz bir temsil şekli çıkmıştı.

Karpat'ın naklettiğine göre; Yanya'da 31.252 erkek vatandaşa bir mebus düşerken, Bağdat için bu sayı 534.825 idi. (Karpat,2007:141)

Bu meclis imparatorluğun her tarafından mebusların katıldığı renkli bir meclisti.Afyoncu'nun tesbitine göre; Mebusların önemli bir kısmı daha önce vilayet meclislerinde seçimle görev yapmış kişilerdi. İstanbul ise ilk defa seçimle tanışmıştı. Taşranın seçim tecrübesi İstanbul'a göre  daha fazlaydı. (Afyoncu,2011)