02 Ekim 2018

Ali Rıza Paşa Kabinesi’nin Kurulması

3 Ekim 1919: Ali Rıza Paşa Kabinesi'nin Kurulması

 

Damat Ferit Paşa'nın istifası üzerine, 3 Ekim 1919'da kurulan Ali Rıza Paşa kabinesi, kurulur kurulmaz, 9 Ekim 1919'da yayınladığı bir kararname ile Meclis-i Mebusan seçimlerinin yapılacağını açıkladı. Meclis-i Mebusan, gizli oturumunda Misak-ı Milli kararlarını aldı ve kararlar bütün mebuslar tarafından imzalandı.

 

Sanıldığının ve bilindiğinin aksine Ali Rıza Paşa hükümeti, kuvayı milliye'yi desteklemiş ve İngilizlerin baskılarına aldırmadan Anadolu'daki hareketin başarıya ulaşması gereken bütün çalışmaları yapmıştır.

 

 

Ali Rıza Paşa hükümeti, Anadolu'daki kuvayı milliye hareketini Damat Ferit Paşa gibi haince nitelemediği gibi, aksine, millî mücadele hareketini meşru ve halkın işgalcilere karşı haklarını geri almak için başlattığı bir mücadele olarak görüyordu. Bu yüzden kabinenin kuruluşundan hemen sonra Anadolu ile diyalog kurulması konusunda faaliyete geçildi. Nitekim bu kabine, millî hareketi meşru bir dava olarak tanımakla kalmıyor: önceki hükümetlerin (Damat Ferit hükümetleri) aksine bu hareketin liderleri ile de temasa geçmekte bir sakınca görmüyordu.

 

Kuva-yı Milliyenin lider kadrosunun Ali Rıza Paşa kabinesinde kendilerine yakın gördükleri kişi ise, Harbiye Nazırı Mersinli Cemal Paşa idi. Cemal Paşa da bunun farkında idi ve mesaisinin büyük bir kısmını kuva-yı milliyenin desteklenmesi yolundaki çalışmalar için harcamaktan geri kalmıyordu.Mersinli Cemal Paşa. İstanbul'da İtilaf Devletleri baskısına rağmen. Milli Mücadele hareketinin ilk safhasında Batı Anadolu'daki düzenli ordu birlikleri aracılığıyla kuva-yı milliyeyi desteklemiş; silah ve malzeme desteği sağlamıştır.

 

Anadolu'da başlatılan millî direniş hareketinin lideri Mustafa Kemal Paşa'ya, işgal güçlerinin tüm baskılarına rağmen itibarının iade edilmesi, kuva-yı milliyenin silah, cephane ve teçhizat bakımından desteklenmesi gibi mühim görevler icra etmişti.

 

Nitekim bu yardımları gören işgalciler mevcut hükümeti hedef aldılar.Üç Müttefik Yüksek Komiseri adına Fransız Yüksek Komiserliği'nce Sadrazam Ali Rıza Paşa'ya 20 Ocak 1920'de verilen bir nota ile, sadece Harbiye Bakanı Cemal Paşa'nın değil, Genelkurmay Başkanı Cevdet Paşa'nın da istifası istendi. Ertesi günü paşaların istifası Yüksek Komiserlere bildirildi.