“Otto Liman von Sanders en 1916.” (http://fr.wikipedia.org/wiki/Otto_Liman_von_Sanders; 21.9.2014)

“…Le général Liman von Sanders (curieusement probablement l’un des seuls généraux allemands d’origine juive)…: …General̃ Liman von Sanders, hayreti mûcib şekilde, Alman general̃leri arasında Yahûdi asıllı olan –muhtemelen- tek general̃ idi…” (Jean-Jacques Becker, “La Grande Guerre en Méditerranée. L’Empire ottoman dans la guerre”, Cahiers de la Méditerranée, 81/2010, 17-23; http://cdlm.revues.org/5425; 21.9.2014)

***   

Iraklı General̃ Nedîm’in araştırmalarına nazaran Filistin Hezîmeti

Yukarıda, Iraklı General̃ Şükrî Mahmûd Nedîm’in Filistin Harbi hakkındaki kitabını kısaca tanıtmıştık. T.C. Genel Kurmay Başkanlığı Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı tarafından tercüme ettirilmiş bu kitabdan ik̆tibâs ettiğimiz aşağıdaki pasajlar, Filistin Hezîmetine dâir onun tesbîtleridir:

“İngiliz süvarilerinin 20 Eylül fecrinde El Nasıra’ya karşı icra ettikleri taarruz, Yıldırım Orduları Grubu karargâhını felce uğrattı. Grupla ordular arasındaki muhabere irtibatı tamamen kesildi. İrtibatsızlıktan dolayı, cephedeki durumlardan habersiz kalan Amman’daki 4 üncü Ordu Komutanı Cemal Paşa çok müşkül durumda kalmıştı. 8 inci Ordu Komutanı Cevat Paşa, Ufule yolu üzerinden geriye çekilmek istedi. Ancak Ufule’nin İngiliz süvarilerince tutulduğunu anlayınca Damiye köprüsüne giden ve Farha vadisine paralel olan yoldan çekilmeye karar verildi. Bu arada çekilen Türk kıtaatlarından kitleler halinde teslimler oluyordu. 7 nci Ordu, 20-21 Eylül gecesi Nablus’u boşaltarak kuzeye doğru Damiye köprüsü istikametine çekildi. (s. 150)

“(Ric’at̃ hâl̃indeki) 7. Ordunun durumu iyiydi”

“…8 inci Ordu geriye çekilirken Nablus – Bisan kara yolu üzerinde çok büyük zayiata maruz kalmıştı. Ordunun, nizami birlik olarak, bünyesinde yalnız Alman Asya Kolordusu ile 16 ncı ve 19 uncu Tümenler kalmıştı. 7 nci Türk Ordusu’nun durumu ise iyiydi. Karargâhını Nablus doğusuna zayiat vermeden taşıyabilmişti. (s. 151)

Alman Kolordusunun vazıyeti de iyiydi

“Yıldırım Orduları Grubu Komutanı General von Sanders, Şam’ı savunmanın zorluklarını bildiğinden, karargâhını 25 Eylül’de Halep’e nakletmişti. Gruba bağlı orduların teşkilleri [teşkîl̃âtları] dağılma noktasına gelmişti. Sadece, Alman Albay von Oppen komutasında olan ve mevcudu 700’e düşen Asya Kolordusu metanetini korumaktaydı. Teşkilleri dipdiri ve canlıydı. Askerlerinin moralleri hayli yüksekti. Son günlerde bu kolorduya, daha önceleri 4 üncü Türk ordusu bünyesinde bulunan bir Alman taburu iltihak etmişti.

Kumanda, Mustafa Kemâl’e veriliyor

“Asya Kolordusu’na Şam – Beyrut kara yolunu himaye etmesi için Riyak’ta konuşlandırılması emredildi. 7 nci Ordu Komutanı Mustafa Kemal Paşa’ya komutanlığı devralması için ordunun mütebaki kıtaatlarıyla birlikte Riyak’a hareket etmesi istendi. [Bozuk cümle! Tercümede böyle ifâde kusûrları var!]

“4 üncü Ordu Komutanı (Mersinli) Cemal Paşa’ya mütebaki birliklerini yeniden teşkillendirip [tensîk̆ edip] Şam’ı güneyden müdafaa etmesi görevi verildi. 8 inci Ordu lağvedilerek Ordu Komutanı Cevat Paşa İstanbul’a avdet etti. […]

“4 üncü Ordu Komutanı Cemal Paşa, Tabariya [Taberiye] Kolu adı altında bir kuvvet oluşturdu. (…)

“Dara [Der’a] – Şam yolunun İngiliz kuvvetlerine karşı tutulması için, Ordu Komutanı (Mersinli) Cemal Paşa buraya bir alay gönderdi. Ancak, bu alay mahallî aşiret savaşçılarının ve 4 üncü İngiliz Süvari Tümeni’nin baskılarına dayanamayıp kuzeye doğru çekilmek zorunda kaldı. […]