Karneler alındı, bazı yüzlerde tebessüm, bazı yüzlerde hüzün belirdi. Kimi anne babaların gözü karnede ilk önce matematik notunu aradı. Ebeveynlerin az bir kısmı da öğretmenin davranışlarla ilgili değerlendirmelerini inceledi. Çocukların sadece akademik başarıları için değil iyi insan olma ideali için de teşvik edildiği dönemlerde önemli olan davranışlar. Ve nihayet çocukların büyük bir özlem ve hevesle bekledikleri yaz tatilleri başladı.

 

Peki çocuklar için ideal bir yaz tatili nasıl olmalıdır?

 

Araştırma sonuçları yaz tatilinin çocuklar için bazı olumsuz sonuçlarının da olabileceğini göstermektedir. Mesela 3588 çocuğun katılımıyla gerçekleştirilen beş yıllık boylamsal bir araştırma çocukların yaz tatilinde, okulların açık olduğu döneme göre daha fazla kilo aldıklarını göstermektedir (Moreno, Johnston ve Woehler, 2013). Dünya Sağlık Örgütü, beş yaş altı 41 milyondan fazla çocuğun ideal kilosundan daha yüksek kiloya sahip olduğunu belirtmektedir (WHO, 2016). Bugünün ve yakın geleceğin en önemli sağlık sorunlarından biri muhakkak ki çocukluk obezitesi olacaktır.

 

Yaz tatilinin çocuklar üzerindeki olumsuz etkilerinden bir diğeri de tatil sürecinde çocuklarda yaşanan öğrenme kayıplarıdır. Araştırmalar yaz tatili sürecinde çocukların matematik başarılarında, heceleme ve okuma becerilerinde (Hayes, 2013; Paechter vd., 2015) gerilemeler olduğunu göstermektedir. Cooper vd., (1996), yaptıkları araştırmada yaz tatilinin çocukların öğrendikleri bilgilerin onda biri düzeyinde öğrenme kayıplarına yol açtığını belirtmektedir. Ülkemizde 9. sınıf öğrencisi 191 çocuğun katılımıyla yapılan bir araştırmanın sonucunda öğrencilerin yaz tatilinde matematik, edebiyat ve İngilizce derslerinde öğrenme kaybı yaşadıkları görülmüştür (Sezgin, Erdoğan ve Dağ, 2020).

 

Araştırmalar, okulların tatil olduğu dönemlerde çocukların ekran kullanım sürelerinin daha fazla olduğunu göstermektedir (Staiano, Broyles ve Katzmarzyk, 2015). Amerikan Pediatri Akademisi, çocukların iki yaşından önce ekran kullanmamasını, iki-beş yaş aralığında ise günde en fazla bir saat ekran kullanmasını uygun görmektedir. Oysa bugün çocuklar zamanlarının büyük bir bölümünü dijital oyunlarla geçirmektedirler. 2015 yılında dünya genelinde yaklaşık iki milyar dijital oyun kullanıcısı varken, bu rakamın 2024 yılına kadar 3,3 milyarın üzerine çıkması beklenmektedir (Statista, 2022). Ne yazık ki her geçen gün daha fazla çocuk internet oyun bağımlısı olmaktadır.

 

Çocukların elbette dinlenmeye, eğlenmeye, mutlu olmaya hakları var. Fakat bilinçli bir şekilde planlanmadığında ne yazık ki yaz tatili çocuklar için faydadan çok zarara yol açabilmektedir. Maksadım bu riske dikkat çekmek ve ebeveynler için bazı yapıcı önerilerde bulunmaktır.

 

·        Çocuklar beslenme, uyku düzeni, özbakım becerileri gibi yaşam alışkanlıkları noktasında desteklenmelidir.

·        Çocuklar zamanlarının büyük bölümünü ekran karşısında geçirmemelidirler. Ekran kullanımı için süre ve içerik yönünden mutlaka sınırlar ve kurallar belirlenmelidir.

·        Lise ve üniversiteye giriş sınavlarında giderek önem kazanan okuduğunu anlama becerisini geliştirmek için düzenli okuma süreleri belirlenebilir hatta imkân dahilinde tüm aile bireyleri birlikte okuma etkinlikleri yapılabilir.

·        Bilgi ve beceri eksiklerinin olduğu alanlarda ve derslerde çocuklar ebeveynleri tarafından desteklenebilir ve bu eksiklerini kapatmaları için çeşitli çalışmalar yapılabilir.

·        Geleneksel, devinimli ve akranlarla oynanan oyunlar konusunda çocuklar desteklenebilir. Oyun terapisinin kurucularından Garry L. Landreth: “Kuşlar uçar, balıklar yüzer, çocuklar oynar” ifadesiyle, oyunun çocuklar için önemini ifade etmektedir.

·        Çocukların güvenli ilişkilere, olumlu çocukluk anılarına ve pozitif deneyimlere sahip olmaları için aile üyeleriyle birlikte yapılan etkinlikler son derece önemlidir. Dolayısıyla tüm aile üyelerinin bir arada olduğu ortak etkinlikler planlanabilir.

·        Çocuklarla birlikte müzeler, ormanlar, tabiat parkları ve doğal güzellikleri olan yerler ziyaret edilebilir.

·        Çocuklar kültürel, sanatsal ve sportif etkinliklere katılımları noktasında teşvik edilebilir.

·        Gelişim bir bütündür ve çocukların fiziksel, bilişsel veya dil gelişimleri kadar ahlaki gelişimleri de önemlidir. Çocuklar, ahlaki gelişimlerinin desteklenmesi, din ve maneviyata ilişkin bilgileri ve ibadetleri öğrenmeleri için Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından açılan yaz Kur’an kurslarına katılımları noktasında teşvik edilebilir.

 

Bu öneri listesini uzatmak mümkün fakat hepsinden önemlisi çocukların, çocukluk sevincini ve neşesini doyasıya yaşayacakları bir yaz tatili deneyimlerinin olmasıdır. Umarım tüm çocukların böyle bir imkânı olur. Umarım çocuklar yeniden çocuk olabilirler. Sevgili çocuklara ve değerli öğretmenlerimize güzel bir yaz tatili dilerim. 

 

Vesselam…