Dijital paraya geçersek neler olabilir?
Dijital para deyince akla hemen bitcoin gelse de bizim konumuz o değil. Şu anda kullandığımız paranın yerini alması düşünülen maddesel olarak değil, elektronik ortamda saklanılıp aktarılabilen milli ve/veya global ölçekteki yeni takas aracından bahsediyoruz. Hani kredi kartlarıyla artık temassız olarak “cık” “cık” diye ödemelerimizi yapıyoruz ya, bütün paramızın o şekilde olduğunu düşünün. Sadece harcamaların değil, maaşların ve kazançlarında dijital parayla ödendiği bir sistem. Sanırım bu durumu birkaç sene içerisinde dayatabilirler. Yüksek enflasyon, dijital paralara geçişin sebebi ve ikna edicisi olabilir. Sonuçta inanırsan hayat kolaylaşacak tabii, konforumuz artmayacak değil(!) Ancak bu geçiş ekonomiyi kurtaranın ötesinde derin bir anlam taşıyor. Neler olabilir? Biraz düşünelim.
Bireyin
özgürlükleri ve sosyal hayat üzerinde tam bir kontrol.
Kimlere sadaka veriyorsunuz,
sevdiklerinize hangi sürpriz hediyeleri alıyorsunuz, hangi dostunuza borç
verdiniz, arada kaçamak yediğiniz kebaplar falan sistem hepsini bilecek artık. “Eeee
bilsin ne olacak?” diyorsanız, özel hayatınızın gizliliği pekte önemli değilse,
ben ona bir şey demiyorum. Ancak belki de zaman gelecek yapacağınız işlem hata
verecek, sakıncalı bulunacak, topluluk standartlarına aykırı denecek efendi…
Topluluk standartlarını da kim belirleyecekse artık. Algoritmalar mı? Yoksa
suçu hep yapay zekaya mı atarlar ben o kadarını bilemiyorum. Sonuçta muhatap
bulmak, yüz yüze derdini anlatmakta tarihin güzel bir nostaljisi olarak
geçmişte kalabilir. “Ah ne güzel kavga ederdik bir zamanlar!”
Ayrıca faturalarını, cezalarını cırt
cırt peşinen ödeyeceksin, aslında sen ödemeden sistem alıverecek. Ya yediğin
cezayı/ödemeyi haksız buluyorsan? Şimdiki gibi “ödemiyorum hakkımı arayacağım”
yok artık! Önce ödeyeceksin, sonra hakkını muhtemelen yine dijital olarak
arayacaksın.
Ödül ve ceza ile yola getirilmek,
birilerinin üzerimizde tanrıcılık oynamasına olanak sağlamak için dijital
paraya geçmeyeceğizdir inşaAllah. Aslında hiç geçmesek. Bozuk paralar her zaman
olsa. Sadece Allah’ımızın bildiği minik sadakalarımız, mutlu ettiğimiz küçük
simalar, koca yürekler özelimiz olarak kalsa. “Allah dijitale izin vermesin” diye
dua ediyorum ben. Âmin.
Ancak gidişat o yönde. Yakında yüksek
enflasyon planı devreye girecek gibi.
Daha sonraki aşaması ise kişisel
mülkiyetin kaldırılması olabilir. Çünkü dijital para bunuda kolaylaştırıyor
aslında. Elde tutamıyorsan, dokunamıyorsan senin değildir. Şimdilik bu kadarıyla
yetinelim.
Eğer biz
vazgeçmezsek Allah üzerimizdeki nimetini almaz. Ancak kendi rızamızla zilleti kabul eder ve
özgür kullar olmayı terk edersek Allah o zaman nimetini alabilir. Aşı olsun,
kişisel verilerimizin paylaşımı olsun, dijital ekonomik ve sosyal hayat olsun,
hepsi için kişisel rıza ve onamımızı istiyorlar. İzin vermek veya vermemek
kendi elimizde. Allah bizi, bize bırakmasın. Âmin.