Fatih İlçesinde bulunan İBB binasının hemen arkasında adeta sıkışmış, garip kalmış bir medrese var. Ankaravi medresesi olarak bilinir. Yaptıran kişi Şeyhülislam Mehmet Emin Efendi’dir. Bu medrese de yıllarca eğitim verilmiş, öğrenci yetiştirilmiştir. Şimdi ise Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı’nın genel merkezi olarak kullanılıyor. Vakıf burada 40 yıldır hizmet veriyor. Bizim hikâyemiz ise Şeyhülislam Mehmet Efendi ile ilgili, topu topu bir yıl kadar şeyhülislamlık görevinde kalmasına rağmen, söz ve davranışları ile padişah 4.Mehmet’i etkilemiş ve Osmanlı devlet düzeninin devamına katkıda bulunmuştur. İşte çok kısa hikâyemiz şöyle:

GENÇ YAŞTA DİNİ İLİMLERDE KENDİNİ GÖSTERDİ
1028’de (1619) Ankara’da doğdu. Doğum yerine nispetle Ankaravî veya Engûrî diye anılır. Babası Ankara’da ticaretle uğraşan Hüseyin Efendi’dir. Ankara müftüsü Kırşehirli Mehmed Efendi’nin hizmetinde bulunarak ondan ilim tahsil etti. Ardından Şeyhülislâm Zekeriyyâzâde Yahyâ Efendi’ye mülâzım oldu. Bir süre küçük dereceli medreselerde görev yaptıktan sonra 1060 Şevvalinde (Ekim 1650) ibtidâ-i hâric derecesiyle Nallı Mescid yakınındaki Mehmed Ağa Dârülhadisi’nde görevlendirildi. Şevval 1066’da (Ağustos 1656) Pervîz Efendi, ertesi yıl Cezerî Kasım Paşa medreselerine tayin edildi ve fetva emaneti görevini üstlendi. Aynı yıl Sekban Ali, Şâban 1068’de (Mayıs 1658) Haydar Paşa ve Ayşe Sultan, iki yıl sonra Sahn-ı Semân, Safer 1072’de (Ekim 1661) Zâl Paşa Sultânî, Şevval 1072’de (Haziran 1662) İsmihan Sultan ve ertesi yıl Süleymaniye medreselerinde görev yaptı. Nisan 1685 ikinci defa Rumeli kazaskerliğine ve ertesi yıl Çatalcalı Ali Efendi’nin yerine şeyhülislâmlığa getirildi (9 Zilkade 1097 / 27 Eylül 1686).

AYAKLANMA ÇIKMASINI ÖNLEDİ
Şeyhülislâmlığı esnasında Padişah olan IV. Mehmet’i avcılığa olan düşkünlüğü, serhat boylarından gelen kötü haberler yüzünden ortaya çıkan dedikodular ve halkın infiali sebebiyle uyarıp devlet işleriyle ilgilenmeye ikna ederek ayaklanmanın önlenmesinde önemli rol oynadı. IV. Mehmet’in saltanatının son yılında ortaya çıkan karışıklıklar esnasında padişahın oğlu Mustafa’nın yerine kardeşi Süleyman’ın padişah olmasına destek verdiyse de onun cülûsunu göremeden 26 Zilhicce 1098’de (2 Kasım 1687) vefat etti ve Çarşamba semtinde Kovacı Dede Camii hazîresine defnedildi. Şeyhülislâmlığı bir yıl bir ay beş gün sürmüştür.

 

ÇOK ÖZEL VE ZEKİ  21 ÖĞRENCİ BU MEDRESEDE EĞİTİM ALIYORDU
Ankaravi Mehmet Efendi Medresesi; İstanbul Suriçi Saraçhane Kemalpaşa Mahallesi Bukalı Dede Sokaktadır. İstanbul Büyükşehir belediyesi Binasının hemen güney cephesindedir. Medresenin yanında bulunan Hoşkadem mescidinden dolayı Hoşkadem medresesi olarak ta tanınır. Medrese Şeyhülislam Ankaravi Mehmet Efendi tarafından kendi adına 1707 tarihinde inşa edilmiştir. Yapının mimarı kesin olarak bilinmez. Medrese kapısındaki kitabede Şeyhülislamın ölümünden sonra vasiyetine binaen yapıldığı okunmaktadır. Genelde Osmanlı Medreseleri bir külliyenin bir parçası olarak yapılmışlardır. Ama bu külliye tek bir yapı olarak inşa edilmiştir. Klasik Osmanlı Osmanlı medreseleri gibi bir avlu etrafında düzenlenmiştir. Odalar avlunun etrafına u formunda yerleştirilmiştir. Girişin tam karşı cephesinde ise hem dershane hem mescit olarak kullanılan kubbeli bir mekan bulunur. Burada dershane kare formundadır. Hücreler 14 adettir. Bu hücreler genelde dörtgen şeklindedir.

1792 yılında Evvel, Sani, Salis olarak üç medrese eğitimi verildiği kayıtlarda yer almaktadır. 1792 yılında 21 öğrenci olduğu bilinmektedir. 1869 yılında ise öğrenci sayısı 27 ‘e ulaşmıştır. Yapı birçok defa restore edilmiştir. Bazı onarımlar yapıya zarar vermiştir. Şu anda Türk Dünyası araştırmalar vakfı tarafından kullanılmaktadır.

TEFSİR İLMİNDE ÖNDE GELEN ÂLİMLERDENDİ
Mehmed Emin Efendi’nin ulemâ arasında seçkin bir yeri olup usul, fürû ve tefsir ilimlerinde mütehassıstı. Kaynaklarda vakur, doğru sözlü, iyiliksever, olgun ve müşfik bir kişi olarak nitelenir. Ankara’da bir cami ile bir dershane yanında yirmi dört çeşme, bir hamam, bir kervansaray ve bir mektep yaptırdığı gibi vasiyeti gereği vakıflarının zevâidiyle İstanbul’da Şehzadebaşı’nda varlığını günümüzde de sürdüren ve Belediye Sarayı ile Hoşkadem Mescidi arasında bulunduğundan Hoşkadem Medresesi adıyla da anılan bir medrese inşa ettirmiştir.

ESERLERİ:

1.      Fetâvâ-yı Ankaravî. Ulemâ arasında bir hayli kabul gören eser, şeyhülislâmların kendi fetvalarından oluşan mecmuaların aksine fıkhî meselelerde genellikle müftâbih olan görüşlerin toplandığı bir eserdir. Kütüphanelerde çok sayıda yazma nüshası bulunan kitap 1281 (1864) yılında Bulak’ta ve İstanbul’da iki cilt halinde basılmıştır.

2.      . Ĥâşiyetü Tenvîri’l-ebśâr. Şemseddin Muhammed b. Abdullah et-Timurtaşî’nin 995’te (1587) tamamladığı fürûa dair Tenvîrü’l-ebśâr ve câmiǾu’l-biĥâr adlı eserin Arapça hâşiyesidir.

3.      Ayetül Kürsü tefsiri

Kaynak: http://www.tas-istanbul.com/portfolio-view/sarachane-ankaravi-medresesi/

 

http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=280461&idno2=c280265#2