22 Şubat 2020

Kutadgu Bilig’den Beye nasihat 1

Dönek dünya vefasızdır. Saadeti kararsızdır. Ne verdi ise, yine çabucak alır. İnsanları kul veya bey diye ayırmaz. Bu daha iyidir veya daha kötüdür diye ayırt etmez.

Birini kendisine bey olarak seçer, fakat bakarsın her gün bir başka beyi çağırmakta devam eder. Dikkat edersen dünya gölge gibidir. Takip edersen kaçar, kaçarsan o senin peşine düşer.

Birde bu dünya malının dine karşı kini vardır. Dünyaya nail olunca din ihmal edilir, buna dikkat et.

Gönül verirsen huysuz bir acuze olur. Yaka ve yane yapışır. Dırdırının ardı arkası kesilmez. Tavır hareketi de vefasız ve dönektir. Kocası ile bile doğru dürüst  üç ay bile geçinmez. Bir kimse ona gönül bağlarsa yazık. Hayatını boşuna ona feda etmiş demektir.  Bu hayatın her günü çok kıymetlidir.  Bunu boş yere sarf etmek doğru olmaz.

Hayat her türlü iyilik için bir sermayedir.  Ey kuvvetli insan! Sen onu boşuna harcama. Bu dünya malının yalnız üç vasfı vardır.  O ya helal, ya şüpheli yahut haramdır.  Helal için hesap, haram için ceza vardır. Eğer şüpheli ise de bundan çok sakın. Bu dünya kısa bir zamanda gidecek, öbür dünya gelecektir. Çok uyanık ol. Ölümü bilen insan, dünya saadetine kapılmaz.  Öleni gören insanda uzun müddet avunmaz.

Yola çıkan insan yol üzerine evini yapmaz. Göç eden kimsede evinde eşyasını bırakmaz.  Sen misafirsin, bu dünyada sana bir misafirhanedir. Misafir hanede çok şey aranmaz.

Bütün bu dünya nimetleri bir kimsede toplansa ve o huzur ve saadet içinde bin yıl yaşasa bile. Ne fayda, sonunda onunda gideceği bu kara toprağın altı. Bu yağız yerin çukurudur.

Beyliğin kökü ihtiyatlı olmak ve uyan durmaktır. Bir dünya daha  istersen onu da bunlarla bulursun.

Gafil olma, gafil olursan bu beylik gider.  Gafil insan her iki dünyada bedbaht olur.  Bey halk için bir saadettir. Halk mesut olmalıdır.  Halkın mesut olması için karnının doyması lazım.

Ey hükümdar! Az ye çok ibadet kıl. Bütün faziletleri bil. Fakat sözü az söyle. Aç gözlü insana memlekette mevki verme. Onun memleket nizamını bozacağından hiç şüphe etme.

Fakirler orta halli olursa, orta halliler zenginleşirse memleket zengin olur.

Tebaanın senin üzerine üç hakkı vardır; bu hakları öde ve onları zorluğa düşürme. Bunlardan biri memleketinde gümüş temiz kalsın.  Onun ayarını koru, ey bilgili insan!

İkincisi halkı adil kanunlar ile idare et. Birini diğerine  tahakküme kalkışmasına meydan verme, onları koru.

Üçüncüsü, bütün yolları emin tut. Yol kesici ve haydutların hepsini ortadan kaldır.

Ey hükümdar! Sen bugün bir hakimsin.  Halkın ise sana muhtaç olmanın hastasıdır.

Selam ve dua  ile…