VF kat sol
VF kat sağ


Mustafa Kemâl’in hastalığı, ölümü, cenâzesi 666

“Ada, eski sâhibi olan Türkiye'ye iâde edilmelidir”

“Mağusadan hususî olarak kalkan trenin gecikmesi üzerine miting tertip heyetince ½ saat tehir edilen toplantı, saat tam 11 de başlamış ve İstiklâl Marşını müteakip, ilk olarak sözü Avukat Fadıl N. Korkut alarak Plebisitin manasını ve neden bunu tasvip etmediğimizi hukukî ve pek kesin olarak isbat [îzâh] ederek, ilhak ve Rumların muhtariyet teşebbüs ve fikirlerini reddetmiş ve Adanın, şayet el değiştirmesi icap ederse, Türkiye'ye ilhakı gerektiği üzerinde ısrarla durmuştur. [Bozuk cümleyi, tashîh ederek iktibâs ettik.]

Doğrudan veyâ dolaylı Enosis'i tel'în

“Bunu takiben Dr. Fazıl Küçük söz almış ve ayni maksatlar üzerinde konuştuktan sonra cemaat meselelerimize de temas etmiş ve bu gün her zamandan fazla birliğe ve beraberliğe kıymet vermemiz gerektiğini belirterek sözlerine ‘Kahrolsun ilhak, kahrolsun muhtariyet' diyerek nihayet vermiştir.

“Bundan sonra kazaların sözcülerinden Baf namına avukat Bay Ali Dânâ, Lârnaka namına Dr. Orhan Müderrisoğlu, Leymosun namına Dr. Nazif Denizer ve Mağusa namına da [8 Eylûl 1949'da teşkîl edilen ve Kıbrıs'taki siyâsî, ictimâî, iktisâdî Türk teşekküllerinin tamâmına yakınını temsîl eden KTKF'nin 1949-1957 devresindeki ilk Reîsi] Bay Faiz Kaymak konuşmuşlardır.

“Sürekli alkışlarla karşılanan bu değerli hatiplerin hitabeleri arasında köy ve kasaba birlik ve kulüplerinden gelen iştirak telgrafları, avukat Bay Fazıl Plümer tarafından okunuyor ve bu suretle on binlerce halkın alkış ve tasviplerine telgrafla olsun diğer kasaba ve köylerdeki Türk varlıkları da iştirak etmiş bulunuyordu.

“Mitingin en hararetli devresine gelinmiş, halk âdeta coşmuş ve İlhak ve Muhtariyet fikirlerine lânetler savurmakta ve Plebisiti tel'in etmekte bulunuyordu. Bu arada gazetemiz imtiyaz sahibi [Fevzi Ali Rıza] tarafından da, (evvelce tertip heyetince hazırlanan) bir karar sureti, halkın reyine sunulmuş ve 15 binden fazla topluluk, hep bir ağızdan ve bir tek vücut gibi aşağıda neşrettiğimiz karar suretini kabul ettiğini yürekten haykırmıştır.

“İstiklâl marşı ile başlayan mitinge yine istiklâl marşı ile son verilmiş ve sulh ve sükûneti seven halkımız, hiçbir hâdiseye meydan vermeden dağılmıştır.” (Hür Söz, 13.12.1949, ss. 1 ve 4)

11 Aralık 1949 2. Ayasofya Nümâyişinin Karâr Metni

Hür Söz'den iktibâs ettiğimiz haberde de geçtiği gibi, Fevzi Ali Rıza tarafından, Nümâyişe katılan ve bütün Kıbrıs Türklerini temsîl eden büyük kalabalığa karşı beş maddelik bir “Karâr Metni” okunmuş ve onun bilittifâk tasvîbi üzerine, bu metin, dâhilî veyâ hâricî muhtelif resmî mercilere gönderilmiştir. Aynı gazeteden iktibâs ediyoruz:

“11 Aralık 1949 tarihinde Lefkoşa'da miting tertip etmiş olan 15.000 Kıbrıs Türkü, 85.000 Kıbrıs Türküne tercüman olarak aşağıdaki kararı vermiştir:

“1. Adamızın Yunanistana ilhak edilmesi hakkındaki arzuları her zaman olduğu gibi gene şiddetle protesto ederiz.

“2. Böyle bir ilhakın, tahakkuk ettiği takdirde, Kıbrısa iktisadî buhran, ırkî ve içtimaî iğtişaş ve dahilî harp getireceğine ve bu suretle adanın ve belki de sair Orta Şark memleketlerinin sulh ve sükûnunu ihlâl eyleyeceğine kaviyyen kaniiz.

“3. Adanın selâmeti, ekalliyetlerin himayesi ve Akdenizin muvazene ve müdafaasının Kıbrıs'ta İstatükonun devamını istilzam eylediğine ve binaenaleyh Kıbrıs'ta Plebisit yapılmasına bir lüzum ve fayda melhuz bulunmadığına kaniiz.

“4. Şayet İngiltere Hükûmeti kendiliğinden bu adadan çekilecek olursa; o zaman adanın eski sahibi ve en yakın komşusu olan ve adayı en iyi bir şekilde muhafaza ve müdafaa edecek yegâne Yakın Şark Devleti olan Türkiye'ye iade edilmesini talep eyleriz.

“5. İşbu kararı Milletler Meclisine, İngiltere Hariciye Nezaretine, İngiltere Müstemlekât Nezaretine, İngiltere Amele ve Muhafazakâr Partilerine, Kıbrıs Valisine, Türkiye Dış İşleri Bakanlığına, Türkiye Halk ve Demokrat Partilerine, Ankara'daki Kıbrıs Türk Kültür Derneğine, İstanbul Üniversitesi Talebe Birliğine ve Royter ve Anadolu Ajanslarına, Londra Halkevine, Amerikadaki Türk Yardım Cemiyetine ve yine Amerikada Birleşmiş Milletlerdeki Daimî Türk Delegesine bildirmek üzere Kıbrıs Millî Türk Birliği Sekreteri Dr. Fazıl Küçüğe salâhiyet ita eyleriz.

“Bundan maada, icabında Türkiye veya İngiltereye veyahut her ikisine de davamızı takip için bir hey'et gönderilmesi icap ettiği takdirde, mevcut Kıbrıs Türk Federasyonu'na [KTKF: Kıbrıs Türk Kurumları Federasyonu'na] bu hey'eti seçmek salâhiyetini vermiş bulunuyoruz.

“Lefkoşada Ayasofya meydanında toplanmış bulunan 15 binden fazla Türk Halkı.” (Hür Söz, 13.12.1949, s. 1)

Üniversite Gençliği Kıbrıs Dâvâsına sâhib çıkıyor

Türkiye'deki Kıbrıslı Üniversite talebelerinin ve münevverlerin faâliyetleri sâyesinde Üniversite talebe teşekkülleri Kıbrıs Dâvâsına vâkıf olmıya ve alâka duymıya başlamışlardı. Bu vâkıayle berâber, bilhassa 11 Aralık 1949 Ayasofya Nümâyişi onlar üzerinde büyük têsîr icrâ etti. Bu meyânda, Yunanlı Üniversite talebelerinin de Enosis için faâliyet gösterdiklerinden haberdâr olmaları, onların millî hislerini iyice galeyâna getirdi ve onlar da, umûma açık toplantılar tertîb etmiye, nümâyişler yapmıya, teblîğler neşretmiye başladılar. Onların matbûâtta da in'ikâs bulan bu gibi faâliyetleridir ki kısa zamanda Kıbrıs Dâvâsını efkârıumûmiyeye mâl etti ve peşi sıra, Hükûmetlerin başlıca iştigal mevzûlarından biri hâline geldi…

 

2_2

 

(-Lefkoşe'de münteşir- İstiklâl, 15.12.1949, s. 1)

Türk Gençliğinin Kıbrıslı Türklerin mâneviyâtını yükselten mektubu ve İstanbul'da, Üniversite gençlerinin 11 Aralık 1949 Ayasofya Nümâyişini desteklemek üzere büyük bir nümâyiş tertîb edeceklerine dâir haber…