9 Teşrînievvel 1937: Nâzilli Basma Fabrikası'nın açılış merâsiminde, “Tek Adam”, menkûb Başvekîl, fiilî Başvekîl ve Âfet Hanım…

***  

“Dünya durdukça büstünüz burada duracaktır!”

“B. Celâl Bayar'ın nutku sürekli bir şekilde alkışlanmış ve bunu müteakip Nazilli sporcularile fabrikanın kadın ve erkek işçileri büyük bir geçid resmi yapmışlardır.

“Geçid resmini seyreden büyük şef Atatürk, fabrikanın iplik dokuma mahlaç dairesi önüne gelmiş ve burada kapı önünde bekliyen B. Nurullah Sümer kendilerine bir altın anahtar vermiştir. Atatürk altın anahtarı almış ve o sırada karşı tarafa isabet eden elektrik dairesinin duvarında kendi büstlerini görmüş ve büstü tedkik için ilerlemiştir. Büst, hakikaten fevkalâde muvaffak olmuş bir eserdi. Fabrika direktörü B. Fazlı, Büyük Şef Atatürk'e hitaben şu sözleri söylemiştir:

‘- Dünya durdukça büstünüz burada duracaktır!'

“Atatürk, fabrika direktörünün arkasını okşuyarak iltifatta bulunmuş ve sonra kendilerine verilmiş olan altın anahtarla kapıyı açarak içeri girmiş, fabrikanın her dairesini ayrı ayrı gezmek suretile tedkikte bulunmuştur. […]

Nâzilli'den Söke'ye hareket

“Atatürk, refakatlerinde Başbakan İsmet İnönü ve profesör bayan Âfet bulundukları halde fabrika önünden otomobillere binerek sürekli alkışlar ve yaşa, varol sedaları arasında istasyonda otorayın bulunduğu yere gitmiş ve otoraya binmiştir. Otoray fabrika istasyonundan hareketle Nazilli'ye geçmiştir.

Her tarafta “Büyük Şef'e coşkun tezâhürât”

“Atatürk, (bugün şerefine baştan başa donanmış olan) Nazilli'de halkın coşkun tezahüratı arasında hususî trenlerine binmiş ve refakatinde bulunan zevatla beraber manevra sahasına hareket etmişlerdir. O sırada saat 16.15'i gösteriyordu. Uzun zamandan beri Büyük Şefe hasret olan Nazilli halkı Atatürk'ü ‘sağol, varol' sedalarile uğurlamışlardır. […]

“Atatürk'ü hamil olan tren, Nazilli'den itibaren güzergâhta bütün istasyonlarda, kasabalar ve civar köyler halkının candan tezahüratile, sonsuz şevk ve heyecanla karşılanmış ve tezahürat bilhassa Aydın'da fevkalâde parlak olmuştur.

“Atatürk, [9 Teşrînievvel 1937'de]  saat 19.05'de Söke'ye gelmişlerdir. Bu geceyi burada geçireceklerdir.” (Akşam, 10 Teşrînievvel 1937, ss. 1 ve 4)

Soldaki resimde, “Tek Adam”, İnönü'nün refâkatinde Ege Askerî Tatbîkatını tâkîb ederken…

Başvekîllikden resmen istîfâ ettikden sonra dahi, İnönü, muhtelif vesîlerle “Büyük Şef”le bir araya gelecek, onun tarafından Dolmabahçe'de ağırlanacak, onunla muntazaman haberleşecek, onun alâka ve ihtimâmına nâil olmaya devâm edecek, hattâ onun tarafından tedâvî ettirilecek, -her zamanki gibi- 1938'in Kasım ayına kadar ondan aylık tahsîsâtını alacak ve resmî hayâtta kendisinin mevcûdiyeti dâimâ hissedilecektir…

*** 

Ege Tatbîkatını İnönü'yle tâkîb etti

“Dün gece Söke'yi şereflendiren Atatürk, refakatlerinde bulunan B. İsmet İnönü, mareşal Fevzi Çakmak, B. Celâl Bayar, diğer Vekiller, kamutay heyeti ve diğer davetlilerle beraber bugün (10 Teşrinievvel) mavi ve kırmızı kuvvetlerin harekâtını alâka ile takib buyurmuşlardır.” (Akşam, 11 Teşrînievvel 1937)

“Aydın 11 […] – Ege büyük manevralarının üçüncü günündeyiz. […]

“Manevra sahasında bulunan Cumhurreisimiz Atatürk, refakatlerinde B. İsmet İnönü, Profesör Bayan Âfet, General Rüştü ve daha bazı zevat bulundukları halde dün ve bugün Söke civarında Güllübahçe'den itibaren Dalas ovasına doğru harekâtı takib buyurmuşlar ve arızalı arazide motörlü kuvvetlerin ilerleyişlerini tedkik eylemişlerdir. […]

“Atatürk'ün […] Söke'den itibaren geçtiği yollarda, Kuşadası'nda ve Çamlık'ta toplanmış olan 10 binlerce halk, Büyük Atalarına karşı derin saygı ve sevgi tezahürleri göstermişlerdir. Halk: ‘- Çok yaşa Atatürk!' diyerek Büyük Şefi alkışlamaktadırlar. Atatürk'ü manevraları takib ederken gören köylüler, heyecandan sıcak göz yaşları dökerek: ‘- Bu memleketi sen kurtardın; çok yaşa Atatürk!' diye bağırmaktadırlar.” (Akşam, 12 Teşrînievvel 1937, ss. 1 ve 4)

Ve 12 Ekim akşamı, Ankara'ya hareket

“Kermencik 12 […] – Ege büyük manevralarını takib buyuran Atatürk, refakatlerinde B. İsmet İnönü, B. Celâl Bayar, diğer Vekiller, Profesör Bayan Âfet bulundukları halde, bu akşam, hususî trenle buradan Ankara'ya müteveccihen hareket buyurmuşlardır. Büyük Önder, istasyonda toplanan kalabalık halk kütlesi tarafından tezahüratla uğurlanmışlardır.” (Akşam, 13 Teşrînievvel 1937, s. 1)