VF kat sol
VF kat sağ


Mustafa Kemâl'in havradaki resmî cenâze âyini (48)

WhatsApp Image 2022-09-20 at 14.22.58.jpeg

(-Vanderbilt University Öğr. Âzâsı- Julia Phillips Cohen ve - University of California Öğr. Âzâsı- Sarah Abrevaya Stein, Sephardi Lives: A Documentary History, 1700-1950, California: Stanford University Press, ön kapak ve ss. 369-370)

Neredeyse bir asırdır bütün dünyânın mâl̃ûmu olan bir hak̆îkat̃, asırlık uykusunda berdevâm olan Anadolu efk̃ârıumûmiyesinden saklanabildi… Tekrâr ediyoruz: Ey Anadolu Milleti! Ancak Bâsübâdelmevt’te mi uyanacaksın?

***  

 

Üçüncü mêhaz: Samedi; Hebdomadaire illustré de la vie juive

O devirde, Fransa Yahûdi Cemât̃inin onlarca nâşiriefk̃ârından biri olan haftalık Samedi; Hebdomadaire illustré de la vie juive’in, Mustafa Kemâl̃ için Sefarad havrasında yapılan âyin hakkında bir hayli tafsîl̃ât verdiği görülüyor:

“Kemâl̃ Atatürk’ün Hâtırasına Cenâze Âyini

“Sefarad Cemâat̃i, 13 Ocak 1939 Cuma günü, Berit Şalom Havrası’nda, Türkiye’nin hal̃âskar ve müceddidi Kemâl̃ Atatürk’ün hâtırasına bir cenâze âyini icrâ etti.

“Mâbed, bu maksadla, Lévi-Rivet Ticârethânesi tarafından dekore edilmişti. Ahd’in her iki tarafındaki duvarlara üzerleri siyah (tülle) örtülmüş iki Türk bayrağı yerleştirilmişti. Atatürk’ün Türkiye Başkonsolosluğu tarafından ödünc verilmiş portresi galeriyi süslemekteydi.

“Azîz Müteveffâ Kemâl̃ Atatürk için cenâze nutkunu Hahambaşı N. J. Ovadia îrâd etti. Müteâkiben, Mü’minler, ayakta ve dînî bir sükût içinde, ‘Hazan’ [İlâhîci] José Papo tarafından terennüm edilen (Mezâmir’den bâzı Âyetleri muhtevî) ‘Şiviti’yi dinlediler. Peşinden, Cemâat̃in Umûmî k̃âtibi Avukat Robert Mitrani, Müteveffânın hâtırasını tebcîl eden Türkce bir nutuk îrâd etti. Mukaddes Ahid, bir ân için (Mösyö Emmanuel Salem tarafından) açıldı ve hem Fransa, hem de Türkiye için duâ edildi. Koro, ‘Adonay ma Adam’ ve ‘Teilat Adonay’ı terennüm ettikden sonra İstik̆l̃âl̃ Marşı’nı ve Marseyyez’i de okudu ve Âyin bu sûretle nihâyete erdi.

“Âyine iştirâk̃ edenler arasında şu şahsıyetler dikkat̃ çekiyordu: Dâhiliye Vek̃âleti Kalem-i Mahsûs Müdürü, Türkiye’nin Pâris Büyük Elçiliği’nden iki Murahhas, Başkonsolos Dürri Bey, Sâbık Fahrî Konsolos Ziyâ Bey, kendisine birkaç Türk talebesinin refâkat̃ ettiği Talebe Müfettişi Mösyö Başman, İspanya Konsolos Muâvini Senor [Senyör] Gomez, Pâris Konsistuarı’ndan [sivil ve hahamlardan müteşekkil Cemâat̃ İdâre Hey’eti’nden] bir Murahhas Hey’eti, Emniyet Müdürlüğü’nden Mösyö Berr, Pâris Hahambaşısı Julien Weill, Yugoslavya Hahambaşısı Dr. Alkalaï, İspanya Haham Mahkemesi Reîsi Senor Menahem Coriat, Eski Muhâriblerden, Siyonistlerden, Mizrahistlerden, ‘Kardeşlik’den, Talmud-Tora’dan, ‘Sefarad Gencliği’nden [bunlar muhtelif dernekler olsa gerek], Şark Muallim Mektebi’nden, Hevra-Kadişa’dan, v.s. müteşekkil bir Murahhas Hey’eti.

“Hahambaşının ve Robert Mitrani’nin nutukları ile José Papo’nun okuduğu ilâhîler, ertesi akşam, sâat 19.30’da, Lüksemburg Radyosu tarafından yayınlanmıştır.”

 

 

WhatsApp Image 2022-09-20 at 14.22.59.jpeg

(Samedi; Hebdomadaire illustré de la vie juive, 21.1.1939, pp. 1 et 5 –Directeur: Ephraïm Artzieli; Les Archives Israélites, fondées en 1840 et Le Journal juif, fondé en 1934-)

 Pâris’de intişâr eden Samedi; Hebdomadaire illustré de la vie juive isimli haftalık Yahûdi gazetesinin 21 Ocak 1939 târihli nüshasının ilk sayfası ve (5. sayfada) Mustafa Kemâl̃’in havradaki resmî cenâze âyininin haberi…Âyin, Lüksemburg Radyosu tarafından dahi yayınlanmış…  -Anadolu Milleti hâric- neredeyse bütün dünyânın vâkıf olduğu bir hak̆îkat̃…

*** 

Pâris Berit Şalom Sefarad Havrası’ndaki cenâze âyini hakkında tafsîl̃ât

Mustafa Kemâl̃ için 800 sandalyeli Pâris Berit Şalom Sefarad Havrası’nda 13 Ocak 1939’da icrâ edilen Sefarad cenâze âyini hakkında, yukarıda bahis mevzûu ettiğimiz kaynaklardan, bölük pörçük mâl̃ûmât edinmiştik. Tafsîl̃âtı, tabîatiyle, Le Judaïsme Séphardi mecmûasında buluyoruz.

Cihânşümûl̃̃ Sefarad Cemâat̃leri İttihâdı’nın bu nâşiriefk̃ârının Şubat 1939 târihli 68. sayısının (17’yle başlayıp 32’yle sona eren) 16 sayfasından 9 sayfası bu târihî hâdiseye tahsîs edilmiştir.

Mecmûa, Cihânşümûl̃ Sefarad Cemâat̃leri İttihâdı Umûmî K̃âtibi ve Le Judaïsme Séphardi mecmûasının Neşriyat Müdürü Ovadia Camhi’nin “Türkiye’ye Tâzim (Hommage à la Turquie)” serlevhalı başmakalesiyle başlıyor (ss. 17-18). Bunu, yapılan cenâze âyini hakkındaki haber tâk̆îb ediyor (ss. 18-19).  Arkasından Hahambaşı Ovadia’nın ve Avukat Mitrani’nin cenâze nutuklarına yer veriliyor (ss. 19-22).