(Tan, 11.11.1938, s. 1)

Cemâat̃ fermân buyuruyor: “Bütün Türk milleti, Türk gençliği Atatürkün cenazesi arkasında onun büyük eserini korumağa ve yaşatmağa yemin edecektir.” Ve bütün Anadolu Milleti, bir asırdır bu fermâna boyun eğiyor…

***   

“Ölüm denilen zalim kuvvet nihayet içimizden en büyüğümüzü, en çok sevdiğimizi de aldı. Türkiyeye ve Türklere nur saçan ışığı söndürdü. Ruhlarımızı ve gönüllerimizi karanlığa boğdu.

“Evvelki akşam birdenbire ağırlaşan Ulu Şefimiz, 24 saat süren bir mücadeleden sonra, nihayet aramızdan ayrıldı.

“Cihâna sığmıyan büyük adam”

“Zaten aylardanberi kalplerimiz endişe ve ıztırap içinde idi. Atatürkün, yatağa değil cihana sığmayan büyük adamın yatağa esir düşüşü ruhumuzu eziyor, gözümüze yaş doluyor, içimiz ağlıyordu.

“Mekteplerde çocuklar, evlerde analar, hepimiz, herkes milletce aylardanberi yas tutuyorduk. Bu ışığın sönmemesi için bütün ümidimizi bir mucizeye bağlamıştık. Bir ay evvelki buhrana muvaffakıyetle mukavemet etmiş olması, bu ümidlerimizi kuvvetlendirmişti.

“Ölüm, büyük irâdenin muazzam enerjisini kırdı ve hepimizi yetîm bıraktı”

“Fakat ölüm, her şeyden kuvvetli ölüm, bu yatağına sığmayan büyük iradenin muazzam bir [?] enerjisini kırdı ve hepimizi babasız ve yetim bıraktı.

“Dün sokaklarda herkes ağlıyor, mekteplerde çocuklar, evlerde kadınlar ağlıyordu. İşler durmuş, memleketin üstüne ağır, karanlık bir matem havası çökmüştü.

“Dünyânın en bahtiyâr ve ender dehâlarından biri”

“Fakat unutmayalım ki Atatürk dünyanın en bahtiyar dehalarından biridir. Ordularını ta Hindistana kadar götüren Büyük İskender 32 yaşında öldüğü zaman arkasında ne bırakmıştı? Bir hiç.

“Avrupayı bir kasırga gibi altüst eden, ve Moskovaya kadar uzanan Napolyon ölümünden sonra arkada ne bıraktı: Yıkık dökük bir Avrupa, Fransaya karşı kinle dolu bir dünya.

“Hattâ müstakil bir millet kuran Vaşington bile arkasında nihayet müstakil bir millet bırakmıştı.

“Halbuki Atatürk idealini hayatında hakikat sahasına çıkaran nadir bahtiyarlardan ve ender dehalardan biridir. O, eşsiz eserini tamamlamış ve onu bize ebedî miras bırakmıştır.

“O bize müstakil bir vatan bırakıyor.

“Genç ve zinde bir Cumhuriyet bırakıyor.

“Hamleli ve atılgan bir inkılâp bırakıyor.

“Milletine bu kadar büyük bir miras bırakarak hayata gözlerini rahatca kapayan pek az adam yetişmiş veya hiç yetişmemiştir. 

“Atatürkün ikinci bahtiyarlığı gözlerini ebediyen kaparken, hayatı bahasına kurduğu bu büyük eserin muhafaza edileceğinden emin olmasıdır. Yetiştirdiği yeni nesil bu eserin bekçisidir. 17 milyon Türk onun bekçisidir. Ve bütün Türk milleti, Türk gençliği Atatürkün cenazesi arkasında onun büyük eserini korumağa ve yaşatmağa yemin edecektir.

“Zaten büyük matemimizi bize unutturacak yegâne kuvvet de budur.” (“Büyük Matemimiz”)

Sabiha Sertel: “Türk milletinin yetiştirdiği en büyük adam”

Selânikli (“Derviş Ali sülâlesinden, emekli Gümrük Başefendisi) İsmail Nazmi Efendi ile Âtiye Hanım’ın kızı, büyük sermâyedârlar (Farmason) Avukat Celâl Derviş Deriş’in, Neş’et Deriş’in ve Mecdi Nazmi Eren’in kız kardeşleri; Marksizm militanı Sabiha Sertel’in makâlesi:

“Türk milleti tarihinde yetiştirdiği büyük adamların en büyüğünü kaybetti. Atatürke bu ‘BÜYÜK’ sıfatını veren, on beş senelik Cumhuriyet tarihinden evvel, milleti en müşkül anlarında ölümden kurtaran halâskâr sıfatıdır.

“Millî istik̆l̃âl̃, onun dağlar deviren enerjisi ile kazanıldı”

“Cihan Harbinde millî istiklâlini kaybeden bu millet, onun rehberliği, onun iradesi, onun dağlar deviren enerjisi ile, millî istiklâl savaşını kazandı. Bu kurtuluş Türk milletinin nesillerden nesillere unutamıyacağı, beşikteki çocuklarına ninni gibi söyliyeceği bir istiklâl destanıdır. Bugün bütün bir milletin, en küçük mektep çocuklarının döktükleri göz yaşları bu şükran ve minnetin bir nişanesidir.

“Atatürk Türkiyenin ilk Cumhurreisidir.

“Dejenere olmuş bir Saltanatın Milleti ölüme sürükliyen mikroblarını öldüren bir rejim kurdu”

“Atatürkün Türk milletine bir kurtuluş hediyesi olarak verdiği Cumhuriyet, dejenere olmuş bir saltanatın milleti geriliğe, ölüme sürükleyen mikroplarını öldüren bir eksirdir [iksirdir]. Bu ilk Cumhur reisinin kurduğu Cumhuriyet, Türk milletinin rahatını emniyet altına alan, milleti ebedî bir hayata kavuşturan, medenî milletler arasında ileri bir devlet olarak yaşamak hakkını veren rejimdir.