Modern insanların yaşamlarını devam ettirmelerinde mesleklerin önemi yadsınamaz. Meslekler, insana yönelik olanlar ve olmayanlar şeklinde sınıflandırılır. Öğretmenlik mesleği de insana yönelik meslekler arasındadır. Öğretmenlik mesleği, hem bir sanat hem de bir bilim mantığı ile yürütülmesi gereken mesleklerdendir.  

Öğretmenlerin istihdam edilmesinde onların ilgileri, yetenekleri, kişilik özellikleri hatta ruhsal açıdan sağlıklı olup olmadıkları gibi pek çok faktör etkilidir. Ancak dünyanın pek çok yerinde akademik başarı temelli bir seçim sistemi ile öğretmenler istihdam edilmektedir. Durum böyle olunca öğretmenlerin seçiminde pek çok faktör göz ardı edilmektedir. Bu durumun doğal bir sonucu olarak öğretmenlik mesleğinde farklı özelliklere sahip bireyler yer almaktadır. Bu noktada öğrenciler öğretmenleri, sevilmeyen ve sevilen öğretmenler olarak iki temel sınıfta tanımlamaktadırlar.  

Sevilmeyen öğretmenlerin özellikleri nelerdir? Bu soruya yanıt bulmak amacıyla gerçekleştirmiş olduğum araştırma, ilginç bulgular ortaya koymuştur. Sevilmeyen öğretmenin en önemli özelliği, etkili olmayan öğretim yöntemlerini kullanmasıdır. Örneğin; öğretmen, yeni öğrenilen konunun önceki konularla ilişkisini kurmakta başarısız olabilmektedir. İkincisi, öğrencilere karşı şüpheci ve düşmanca tavırlar içerisinde olmasıdır. Örneğin; bir konuyu anlatırken saldırgan bir tavır gösterir. Üçüncüsü, öğrencilerin derste akış yaşamalarına yardımcı olamaz. Örneğin; öğrencilerin sorularını yanıtlayamaz/yanıtlamaz ya da dersle ilişkisiz konulardan bahseder. Dördüncüsü, öğrenciler arasında ayrım yapar. Örneğin; derste hep bazı öğrencilere sorular sorar. Beşincisi, öğrencilerle olumsuz bir iletişimi vardır. Örneğin; öğrenciler hatalı yanıtlar verdiklerinde onlarla dalga geçer. Altıncısı, narsistik kişilik özellikleri sergiler. Örneğin; sürekli kendisinden övgüyle bahseder. Yedincisi, sınıf yönetimi becerilerine sahip değildir. Örneğin; sınıfta ortaya çıkan olumsuz ve saldırgan öğrenci tepkilerini yönetmekte sorun yaşar.  

Gerçekleştirdiğim çalışmalarda öğrencilerde olumsuz duyguları azaltan ve olumlu duyguları artıran öğretmenlerin varlığına şahit oldum. Bu öğretmenlere, “pozitif öğretmen” ismini verdim. Pozitif (sevilen) öğretmenlerin, öğrencilerin akademik başarılarını artırmada en az %25’lik bir etkiye sahip olduklarını buldum.  

Pozitif  (sevilen) öğretmen özellikleri nelerdir? Araştırmalar, pozitif öğretmenlerin altı önemli özelliklerinin olduğunu göstermiştir. Bu özelliklerden ilki, öğrencilerin derste akış yaşamalarına yardımcı olmalarıdır. Örneğin; dersi öğrencilerin anlayabilecekleri düzeyde anlatma, dersi ilginç hale getirerek öğrencilerin dersten kopmalarını önleme gibi özellikler sergilerler. İkincisi, öğrencilerin yetkinlik ihtiyaçlarını doyururlar. Örneğin; öğrencilerin başarılı olduklarını hissettirirler, onların ne kadar yetenekli olduklarını onlara gösterme fırsatı verirler, öğrenciler doğru çözümü anlayıncaya kadar onlara konuyu anlatırlar. Araştırmalar, öğrencilerin öz yeterliliklerini artırmanın onların akademik başarılarını %25 ila %33 oranında artırdığını göstermiştir. Üçüncüsü, dışa dönüklük kişilik özelliğine sahip olmadır. Bu öğretmenler, sosyaldirler, cana yakındırlar ve güler yüzlüdürler. Dördüncüsü, konuyu somutlaştırarak anlatırlar. Örneğin; konuyu anlatırken günlük hayattan örnekler verirler, derste değişik hikâyeleri, anekdotları paylaşırlar ve derste ilginç örnekler verirler. Beşincisi, öğrencilerin derse bağlanmalarını ve katılmalarını sağlarlar. Örneğin;  öğrencileri derse kaldırırlar, öğrenciler dersi dinlemedikleri zaman öğrencileri uyarırlar, derste “burayı can kulağı ile dinleyin” gibi cümleler kurarlar ve soruları tahtada çözerler. Altıncısı, öğrencilerle olumlu ilişkiler kurarlar. Örneğin; öğrencilerin hallerini ve hatırlarını sorarlar, öğrencilerin sorunları ile ilgilenirler, öğrencilerin isimlerini bilirler, öğrencilere yol gösterirler ve öğrencilerin gelecekteki yaşantıları için onlara destek olurlar.  

Öğretmenlik mesleği çok önemlidir. Din psikolojisi açıdan bakıldığında, öğrenme ve öğretmenlik mesleğine yönelik pek çok açıklamanın yapıldığı görülür. Varlıklar içerisinde ilk öğretici Allah’tır. Bu gerçeklik Alak Suresi 4. ve 5. ayette “ O kalemle yazmayı öğretendir”, “İnsana bilmediğini öğretendir” şeklinde ifade edilmektedir.  İnsanın öğrenmesi de Alak Suresi 1. ayette “Yaratan Rabbinin adıyla oku” şeklinde teşvik edilmektedir. Yaratıcının öğretim sürecinde gösterdiği en önemli özellik, şefkattir ve merhamettir. Öyle ki her surenin başında Besmele ile bu gerçeklik ifade edilmektedir. Bu noktada bütün insanlara ve özellikle de öğretmenlere yönelik ilahi mesaj açık ve nettir: “Öğretim sürecinde şefkat ve merhameti öncelikli hale getirin”. 

Tüm bunların yanında bütün ilahi dinlerde peygamberlerin kendileri,  sahip olunan dini öğretmek için başta gelen öğretmenlerdendir.  Bu gerçeklik Bakara Suresi 129. ayette “Rabbimiz! İçlerinden onlara bir peygamber gönder; onlara ayetlerini okusun, kitabı ve hikmeti öğretsin ve onları her kötülükten arındırsın. Şüphesiz, sen mutlak güç sahibisin, hüküm ve hikmet sahibisin" şeklinde ifade edilmektedir. Ayrıca her bir peygamber sahip oldukları mesleklerin öğreticileriydiler. Örneğin Hz. Adem ilk ziraat mühendisi ve çiftçiydi, Hz İdris terzilerin ve Hz Nuh denizcilerin piriydi. Benzer şekilde bütün peygamberlerin de en önemli özelliklerinden biri şefkat ve merhamettir. Bu konuda Tevbe suresi 128. ayette “Ant olsun, size kendi içinizden öyle bir peygamber gelmiştir ki, sizin sıkıntıya düşmeniz ona çok ağır gelir. O size çok düşkün, müminlere karşı da çok şefkatli ve merhametlidir” şeklinde ifade edilmektedir. Sonuç olarak,  “şefkat, merhamet, hikmet ve adalet” bir öğretmende olmazsa olmaz özelliklerdendir.  

Pozitif (sevilen) öğretmen özelliklerine sahip öğretmenler yetkin ve etkili öğretmenler olarak görülmektedir. Bu öğretmenler, öğrencileri mutlu etmekle birlikte onların öğrenmelerini olumlu olarak etkileyerek onların akademik başarılarını artırmaktadırlar. Bütün öğretmenlerimizin öğretmenler gününü kutluyorum. Ayrıca öğretmenlerimizin pozitif  (sevilen) öğretmen özellikleri ile kendilerini donatmalarını umut ediyor, bütün öğretmenlerimize ve öğrencilerimize başarılar diliyorum.