Şakir Zümre Yarım Kalan Hikaye
Bugünkü yazımızda sizlere Cumhuriyet tarihinin ilk sanayicisi ve milli savunma sanayii öncülerinden biri olan Şakir Zümre'den bahsedeceğim. Şakir Zümre 1885 tarihinde Bulgaristan’ın Varna şehrinde dünyaya geldi. İlk öğrenimini Varna'da tamamlayan Zümre, lise öğrenimi için Cenevre'ye gitti. Burada lise öğreniminin ardından Cenevre Üniversitesi Hukuk Fakültesinde yüksek öğrenime başladı. Tarihler 1908 yılını gösterdiğinde Cenevre Üniversitesi Hukuk fakültesinden mezun oldu. Birinci Dünya Savaşı yıllarında Bulgar Parlemento Milletvekilliği görevinde bulundu. Şakir Zümre İstiklal Mücadelesine büyük destek verdi ve kendisine İstiklâl Savaşı Madalyası verildi. Cumhuriyetin ilanından sonra Türkiye’ye yerleşti. 1930’da Haliç Kıyısında bulunan Karaağaç mevkiinde eski Tapa fabrikasının yerine Türkiye’nin askeri mühimmat üreten ilk özel fabrikayı kurdu. Türkiye Sanayi Harbiye ve Madeniye fabrikası adında kurulan bu fabrika, milli ve yerli üretim olarak Türk Ordusunun silah ve mühimmat ihtiyacını önemli ölçüde karşılanıyordu. Bu fabrikada 100-300- 500 kg uçak bombaları üretilmiştir. Bununla birlikte bu fabrikada yangın bombaları, el bombası, denizaltıları bombalarının üretimi yapılmıştır. Şakir Zümre bu fabrikası ile Türk askerinin silah ve mühimmat ihtiyacını karşıladığı gibi aynı zamanda çeşitli ülkelere 1.5 milyon dolar tutarında ihracatta da bulunmuştur.
MARSHALL YARDIMI DARBESİ
Şakir Zümre’nin fabrikası İkinci Dünya Savaşı'nın zor
yıllarında Türk ordusunun silah ve mühimmat ihtiyacını karşılamak için
üretimlerini son hızla devam etti. Bu dönemde savaş şartları dolayısıyla
hammadde ve teknik eksikliklerden yoksun kalınıyordu. Bununla birlikte
Zümre’nin fabrikasına en büyük darbe 1947 yılında Amerika'dan alınan Marshall
yardımları ile oldu. Bu yardımlarla Amerika Türkiye’ye hibe olarak silah ve
mühimmat gönderiyordu. Bu da yerli ve milli anlamda silah üretimine büyük sekte
vurdu. 1950’de Türkiye’nin NATO’ya girişi ile birlikte Amerika, silah
fabrikalarının kapatılmasını istedi. Silah alımı duran ve sipariş alamayan fabrika
kapatılmak zorunda kaldı. Hükümetten de gerekli desteği alamayan Şakir Zümre,
silah üreten bu fabrikasını soba üreten fabrika haline getirmek zorunda kaldı.
Milli bayramlarda resmi geçit törenlerinde, milli ve yerli silahların
sergileneceği yerde maalesef fabrika üretmiş olduğu sobaları sergilemek zorunda
kaldı.
Şakir Zümre 1966 yılında vefat etti. Haliç kıyısında yer
alan fabrikası 1970 yılında kapatıldı. Milli ve yerli silah ve mühimmat üreten
milli savunma sanayi öncüsü Şakir Zümre'yi rahmetle anıyorum. Ruhu şad
olsun.....