18 Aralık 2022

Şakir Zümre Yarım Kalan Hikaye

WhatsApp Image 2022-12-17 at 12.03.20 (2).jpeg

Bugünkü yazımızda sizlere Cumhuriyet tarihinin ilk sanayicisi ve milli savunma sanayii öncülerinden biri olan Şakir Zümre'den bahsedeceğim. Şakir Zümre 1885 tarihinde Bulgaristan’ın Varna şehrinde dünyaya geldi. İlk öğrenimini Varna'da tamamlayan Zümre, lise öğrenimi için Cenevre'ye gitti. Burada lise öğreniminin ardından Cenevre Üniversitesi Hukuk Fakültesinde yüksek öğrenime başladı. Tarihler 1908 yılını gösterdiğinde Cenevre Üniversitesi Hukuk fakültesinden mezun oldu. Birinci Dünya Savaşı yıllarında Bulgar Parlemento Milletvekilliği görevinde bulundu. Şakir Zümre İstiklal Mücadelesine büyük destek verdi ve  kendisine İstiklâl Savaşı Madalyası verildi. Cumhuriyetin ilanından sonra Türkiye’ye yerleşti. 1930’da Haliç Kıyısında bulunan Karaağaç mevkiinde eski Tapa fabrikasının yerine Türkiye’nin askeri mühimmat üreten ilk özel fabrikayı kurdu. Türkiye Sanayi Harbiye ve Madeniye fabrikası adında kurulan bu fabrika, milli ve yerli üretim olarak Türk Ordusunun silah ve mühimmat ihtiyacını önemli ölçüde karşılanıyordu. Bu fabrikada 100-300- 500 kg uçak bombaları üretilmiştir. Bununla birlikte bu fabrikada yangın bombaları, el bombası, denizaltıları bombalarının üretimi yapılmıştır.  Şakir Zümre bu fabrikası ile Türk askerinin silah ve mühimmat ihtiyacını karşıladığı gibi aynı zamanda çeşitli ülkelere 1.5 milyon dolar tutarında ihracatta da bulunmuştur.

 WhatsApp Image 2022-12-17 at 12.03.20 (1).jpeg

MARSHALL YARDIMI DARBESİ

Şakir Zümre’nin fabrikası İkinci Dünya Savaşı'nın zor yıllarında Türk ordusunun silah ve mühimmat ihtiyacını karşılamak için üretimlerini son hızla devam etti. Bu dönemde savaş şartları dolayısıyla hammadde ve teknik eksikliklerden yoksun kalınıyordu. Bununla birlikte Zümre’nin fabrikasına en büyük darbe 1947 yılında Amerika'dan alınan Marshall yardımları ile oldu. Bu yardımlarla Amerika Türkiye’ye hibe olarak silah ve mühimmat gönderiyordu. Bu da yerli ve milli anlamda silah üretimine büyük sekte vurdu. 1950’de Türkiye’nin NATO’ya girişi ile birlikte Amerika, silah fabrikalarının kapatılmasını istedi. Silah alımı duran ve sipariş alamayan fabrika kapatılmak zorunda kaldı. Hükümetten de gerekli desteği alamayan Şakir Zümre, silah üreten bu fabrikasını soba üreten fabrika haline getirmek zorunda kaldı. Milli bayramlarda resmi geçit törenlerinde, milli ve yerli silahların sergileneceği yerde maalesef fabrika üretmiş olduğu sobaları sergilemek zorunda kaldı.

WhatsApp Image 2022-12-17 at 12.03.20.jpeg

Şakir Zümre 1966 yılında vefat etti. Haliç kıyısında yer alan fabrikası 1970 yılında kapatıldı. Milli ve yerli silah ve mühimmat üreten milli savunma sanayi öncüsü Şakir Zümre'yi rahmetle anıyorum. Ruhu şad olsun.....