İsmail Cevheri

 

 İnsanoğlunun tarih boyunca uçma denemeleri yaptığı malumdur. Bugünkü yazıda tarihimizde uçmaya teşebbüs eden 4 Türk’ten bahsedeceğim. Tarih 1000’li yılların başıdır. Gazneliler döneminde Farab şehrinde dünyaya gelen Türk bilgini İsmail Cevheri birkaç eser yazdı. İsmail Cevheri bir gün Nişabur’da bulunan bir caminin damına çıktı. O sırada orada toplanan halka yazdığı sözlükten bahsetti ve  ‘’Bu dünyada benden  başka kimsenin yapmadığı şey yaptım. Ahiret için de kimsenin yapmadığı bir iş yapacağım’’ diyerek uçmaya çalıştı. İmam Cevheri kendini boşluğa bıraktı  ve yere çakılarak vefat etti.  Türk tarihinde uçmayı deneyen Türk olarak tarihe geçti.

 

Hezarfen Ahmet Çelebi

Hezarfen bin fenli manasına gelir.  Ahmet Çelebi birçok fen ve ilimden anladığı için ona bu isim takılmış. Evliya Çelebi’nin Seyahatname adlı eserinde  bahsedildiğine göre Hezarfen uçma  deneylerini Okmeydanı’nda gerçekleştirdi. Denemelerini rüzgar şiddetli olduğu zamanlarda  kartal kanatları ile yaptı. Böylece rüzgarın kaldırma kuvvetini denedi. Denemelerinin neticesinde rüzgarın  uçuş için kaldırma kuvveti olarak yeteceği kanaatine vardı. Bundan sonra havanın rüzgarlı olduğu bir gün Galata Kulesi’nin tepesine çıktı lodosu da arkasına alan Hezarfen Kartal Kanatları ile uçarak boğazı geçmeyi başardı ve Üsküdar Doğancılar meydanına indi.  Bu olayı Osmanlı Sultanı IV. Murad Topkapı Sarayında bulunan Sinan Paşa köşkünden izledi. Hezarfen Ahmet Çelebi uçarak gittiği boğazın karşı kıyısından kayıkla geri döndü. Padişah Hezarfen Ahmet Çelebi’ye 1 kese altın verdi ve dedi ki  ‘’ Bu insan korkulacak bir adamdır. Her ne isterse elinden gelir böyle kimselerin bulunması caiz değil diyerek onu  Cezayir’e sürgün etti. Hezarfen’den daha sonra hiçbir haber alınamadı ve sürgün edildiği Cezayir’de vefat etti.

 

Lagari Hasan Çelebi

 

Lagari Hasan Paşa hakkındaki bilgilere de Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesinden ulaşılıyor. Evliya Çelebiye’ye göre 1633 yılında  IV. Murat’ın kızı Kaya Sultan dünyaya gelmiş. Kaya sultanın doğumu münasebetiyle bir şenlik düzenlenmiş. Bu sırada yedi kollu bir fişek icat etmiş. Bu fişek 50 okka barut macunundan yapıldı. Lagari Hasan Çelebi Padişahın huzurunda bu fişeğe bindi ve  yardımcıları  fişeği ateşledi. Fişeğin ateşlenmesiyle Lagari fişekle 200 metre kadar yükseğe çıktı. Lagari Hasan, İstanbul halkının şaşkın bakışlarıyla havada 25-30 saniye kadar kaldı. Barutun bitmesiyle aşağı düşerken önceden hazırladığı ellerinde bulunan kartal kanatlarını açtı ve Topkapı Sarayında bulunan Sinan Paşa köşkü önünden denize süzülerek indi. Yüzerek kıyıya çıkan Lagari Padişahın huzuruna gitti ve ‘’ Padişahım, İsa nebi size selam etti ‘’ diyerek latife etti. Bu olaydan sonra Padişah Lagari Hasan Paşa’ya  1 kese altın vermiş ve  onu maaşlı sipahi yazdırmış. Evliya Çelebinin ifade ettiğine göre de Padişah onu Kırım Hanı Selamet Giray’ın yanına göndermiş ve Lagari orada vefat etmiştir.

 

Bebekli Atıf Bey

 

Tarihimizde uçma girişiminde bulunanlardan biri de Bebekli Atıf’tır. Atıf Bey Bebek semtinde dünyaya geldi. Sultan Abdülaziz Han’ın tahta çıktığı günün ertesi günü uçma denemesinde bulundu. Teknik araçlara meraklı idi. Gürgen ağacı ve sactan bir basit bir uçak yaptı. Bebekli ahaliye de uçacağını iddia etti. 26 Haziran 1861’de Protestan kilisesinin bahçesinin setine çıktı. Atıf Bey yaptığı bu basit hava aracını kolları ve ayaklarıyla hareket ettirerek pervaneleri çevirmeye başladı ve kendisini boşluğa bıraktı. Atıf Bey Bebekli’lerin şaşkın bakışları arasında 10 metre kadar süzüldükten sonra yere çakıldı. Kollarından bacaklarından birçok yerinden yaralandı. Atıf’ın  yardımına ilk koşanlar Protestan okulu öğretmenleriydi. Atıf tedavi edildi. Ahali bu kazadan dolayı Bebekli Atıf’tan yüz çevirdiler ve  onunla ilgilenmediler. Bebekli Atıf’ın bu uçma denemesi de tarihimize uçuş denemelerinden biri olarak geçti.