Türklerde denizcilik
Türk tarihinin tartışılan konularından birisi de denizcilik konusudur. Türkler denizcilikte geri kalmıştır/kalmamıştır tartışmaları süre gelmektedir. Gelin denizcilik tarihimize doğru kısa bir yolculuğa çıkalım ve bu soruya cevap arayalım.
Türk denizcilik tarihi 1081 yılında
50 parça gemiden oluşan donanmayı kuran Çaka Beyle başladı. Çaka Bey, İlk Türk
denizcisi olarak tarihe geçti. Selçuklular Anadolu fetihlerinde Bizans’ı
kuşatmaya aldı ve kurdukları donanma ile
Bizans’a üstünlük sağlamaya başladı. Selçuklu Devleti’nin meşhur hükümdarı
Alaattin Keykubat Antalya yöresini fethetti ve Alaiye (Alanya) da tersane inşa
etti.
Selçuklular’dan sonra Osmanlılar da
daha ilk dönemlerinden itibaren denizciliğe büyük önem verdiler. Osmanlı
hükümdarı Orhan Gazi, Mürsel Alp’i İzmit körfezinin güney kısmını fethetmekle
görevlendirdi. Mürsel Alp kendisine tahsis edilen arazinin bir koyuna bir
tersane inşa ederek gemi yapımına başladı. Böylelikle burada yani bugünkü
Karamürsel’de ilk Osmanlı donanması kuruldu.
İlk Osmanlı donanmasını kurma şerefine eren Mürsel Alp’e mertliğinden ve
gözü pekliğinden dolayı Kara lakabı verildi. Bu ünlü Osmanlı
denizcisinin adı medfun olduğu ilçede yaşamaktadır.( Karamürsel). Osmanlı
Devleti’ne katılan ve denizcilikle meşhur olan Karasioğulları beyliğinin
Osmanlı’ya katılmasının ardından Osmanlı sınırları deryalara ulaştı. 1354’de
Gazi Süleyman Paşa komutasındaki Osmanlı levendleri Lapseki Çardak’a geldiler
ve sallar yaparak karşı kıyıya geçip Rumeli’yi fethetmeye başladılar. Osmanlı beyliği devlet haline geldikten sonra Rumeli
topraklarının fethinin ardından Gelibolu’da bir tersane inşa etti. Rumeli
fetihlerinden tam bir asır sonra Fatih Sultan Mehmet Han İstanbul’u karadan
olduğu gibi denizden de çektiri ve kadırgalarla kuşattı. Hatta gemileri karadan
yürüttü. Fatih Sultan Mehmet Han fetihten sonraki yıllarda gemi inşası için
Galata Tersanesi’ni kurdu. Büyük hükümdar Fatih döneminde Karadeniz bir Türk
gölü oldu. Osmanlı ordusu karada olduğu gibi denizde de dünyanın en güçlü
devletlerden biri haline geldi. Yavuz Sultan Selim döneminde donanmalar
kurulmaya devam etti. Ondan sonra oğlu Kanuni Sultan Süleyman döneminde 1538
tarihinde Hızır Reis (Barbaros Hayrettin Paşa) komutasındaki Osmanlı Donanması
Andrea Doria idaresindeki haçlı donanmasını Preveze’de bozguna uğrattı. Bu
zaferle Karadeniz’den sonra Akdeniz de Türk gölü haline getirildi. Osmanlı’da
Hızır Reis, Turgut Reis, Oruç Reis, Kemal Reis, Piri Reis gibi dünya denizcilik
tarihine adlarını yazdıran ünlü Osmanlı denizcileri yetişti. Osmanlı donanması
asırlarca bu gücünü korudu ancak daha sonraki dönemlerde Osmanlı denizciliği
gerilemeye başladı.
Son dönem Osmanlı hükümdarlarından
II. Mahmut döneminde Osmanlı Devleti’nin en büyük gemisi olan Mahmudiye inşa edildi.
Bundan başka Sultan Abdülaziz han 1867 yılında çıktığı Avrupa seyahatinde
İngiltere’de donanmanın resmi geçidinden çok etkilendi. Donanma gemileri için
büyük harcamalar yaparak dünyanın 2. büyük donanmasını kurmayı başardı. Ancak
yetişmiş eleman eksikliği yüzünden bu donanma istenen başarıyı sağlayamadı.
Türkler, Osmanlı döneminden sonra
da denizciliğe önem vermeye devam ettiler. Türkiye son dönemde savunma
sanayinde dışa bağımlılığı bitirmek için ve savunma sanayini yerli- milli hale
getirecek projeleri hayata geçirdi. Denizcilik alanında da bu yerli-milli gemi
üretme fikri kendini gösterdi. Milgem projesi milli imkanlarla gemiler inşa
edilmeye başlandı. Bu projede millilik
oranı yüzde 70’ler seviyesine geldi. Tersanelerimizde birçok savaş gemisi inşa
edilerek Deniz Kuvvetlerimize teslim edildi. Bununla birlikte ülkemizin
denizlerdeki önemli gücüne güç katacak TCG Anadolu gemisi üretildi. TCG
Anadolu gemisi ilk seyrüseferine çıktı.
Türk harp gemileri asırlar önce olduğu gibi yeniden Akdeniz’de dolaşmaktadır.
Bununla birlikte ülkemizin gereksinimi için Akdeniz’de petrol ve doğalgaz
kaynakları arayan, Fatih, Yavuz, Kanuni sondaj gemilerine refakat ederek
Akdeniz’deki haklarımızı koruyup kollamaktadır. Türk Donanması tarihte olduğu
gibi yine Akdeniz’in en güçlü donanması olmakla birlikte dünyanın da en güçlü donanmaları arasına
girdi. Kahraman Denizcilerimize daha nice muvaffakiyetler dilerim..