4 Mart 1931: Menemen vakıası sonrası Şeyh Esad Erbili'nin öldürülmesi

O dönem tasfiyeye uğrayan sembolik mağdurlardan biri de Şeyh Esad Erbili'dir. Dönemin manevi dinamiklerinden biri olan Şeyh Esad Erbili Menemen Vakıası bahane edilerek yok edildi.

Anne ve baba tarafından seyyid olan Erbilli Şeyh Esad Efendi'nin dedesi Şeyh Hidayetullah Efendi, Mevlânâ Halid-i Bağdadi Hazretleri'nin Erbil Halifesi'ydi. Hem Nakşî hem de Kadiri icazeti olan bir âlimdi. 1883'de İstanbul'a gelmiş, Fatih Camii'nde ders okutmaya başlamış, ünü kısa zamanda yayılan Erbilî Hazretleri'ni Abdülhamid Han'ın damadı Halid Paşa saraya davet edip, sohbetlerinden istifade etmişti.

Şeyh Esad Erbili daha sonra İstanbul'da bütün tarikatları aynı çatı altında toplayan heyetin isteğiyle Şeyhler Heyeti'nin reisi seçilir. Cumhuriyet'ten sonra bir kenara çekilir, zikir ve ayini terk eder. Yalnız ilmî ve dinî sohbetler yapar.

Cumhuriyetin ilanından sonra İstiklâl Mahkemeleri ile başlayan rüzgâr onu da içine alır.1930'da özellikle Nakşîler aleyhinde kampanyalar başlar. Şeyh Esad Erbili Menemen olayında bir numaralı suçlu olarak gösterilir. 23 Aralık 1930'da tutuklanıp, Menemen'e sevk edildi. İdam talebiyle yargılanır fakat o sırada yaşı 90'ı geçtiği için yürümekte bile zorlanıyordu. Cezası müebbede çevrildi. Oğlu Ali Efendi ise idam edildi. Şeyh Esad Erbili, üremi tedavisi için Menemen'e askerî hastaneye gönderildi. Tedavisi devam ederken 4 Mart gecesinde damar içi enjeksiyon ile zehirlendi. Cenazesi ailesine verilmedi.