13 Ekim 2018

Ahmet İzzet Paşa Kabinesinin Kurulması

14 Ekim 1919: Ahmet İzzet Paşa Kabinesinin Kurulması

 14 Ekimde ilan edilen kabinede Ahmet İzzet paşa Harbiye nazırlığı, başkomutanlık ve Genelkurmay başkanlığını kendi üzerine almıştı.

 Halbuki 11 Ekimde Mustafa Kemal Paşa, Halep'ten Sultan Vahdeddin'e iletilmek üzere başyaver Naci Beye gönderdiği telgrafta “Vatanımın selametinin temini bakımından  sadaretin derhal İzzet Paşa hazretlerine verilmesi ve onun da esası Fethi, Tahsin, Rauf, Canbulat, Azmi, Şeyhülislam Hayri ve Acizlerinden (Mustafa Kemal bu ifadeyi kendisi için kullanıyor) oluşan bir kabine teşkil etmesi zaruridir. Adı geçen kişilerin oluşturacağı kabinenin vaziyete hâkim olacağı görüşündeyim.” Diyordu.

 Kabineyi kurma görevi kendine verilen İzzet Paşa, M. Kemal'in görevi başından gelmesini uygun bulmayarak Hârbiye Nazırlığını da üstlenmiş, Hayri, Fethi ve Rauf beyleri ise kabinesine almıştı.

 Zürcher'in naklettiğine göre; Mustafa Kemal Suriye Cephesi'nden ayrılmadan, hatta mütarekeden önce siyasal bir mevki elde etmek için çalışmıştı. Ahmet İzzet Paşa'nın başkanlığında, kendisinin harbiye nazırı olacağı bir kabine kurulmasını öneriyordu. Bu önerinin padişaha iletilip iletilmediği, iletildiyse tepkisinin ne olduğu bilinmemektedir. Ama birkaç gün sonra Ahmet İzzet Paşa sadrazamlığa atanınca Mustafa Kemal'i kabinesine almadı. İzzet Paşa'nın Mersinli Cemal Paşa'ya gönderdiği bir telgrafa göre, bunun nedeni Mustafa Kemal'in "çok şey isteyen, ihtiraslı" bir kişi olmasıydı. (Zürcher,2005:57)

 14 Ekim 1960:Darbecilerin Devirdikleri Hükümet Mensuplarını Yargılamaya Başlaması

Yüksek Adalet Divanı savcılığı, Menderes hükûmetinin önde gelenlerini “Anayasayı ihlal” ile suçladı. 27 Ekim'e gelindiğinde, topyekûn tasfiye hareketinin bir başka aşamasına geçilmiş ve 147 üniversite profesörü, hiçbir gerekçe gösterilmeden üniversiteden atılmıştı. Tasfiye hareketinin son safhası MBK içinden 14 muhalif subayın tasfiyesi olacaktır.

14 Ekim 1960'tan 14 Eylül 1961'e kadar Yassıada Mahkemeleri'nde 592 kişi yargılanmış, DP'nin ileri gelenlerinden 228 kişi hakkında ölüm cezası istenmiş ama yalnızca Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu, ve Hasan Polatkan hakkındaki cezalar uygulanmıştı.

 14 Ekim 1973: 1973 Genel Seçimlerinin Yapılması

 Seçime katılım Türkiye seçim tarihinin yüzde 64,3 ile en düşük katılımlı seçimi olmuştu. Sekiz partinin katıldığı seçimde Adalet Partisi yüzde 29'la 149, Cumhuriyet Halk Partisi yüzde 33'le 185, Demokratik Parti yüzde 11'le 45, Milli Selamet Partisi yüzde 11'le 48 ve Cumhuriyetçi Güven Partisi yüzde 5 ile13 milletvekili çıkardı.

 Türkiye'de “ikinci koalisyonlar dönemi" başlıyordu. 1973'te CHP-AP koalisyonu bekleniyordu. Ancak Demirel, “Halk bize muhalefet görevi verdi" dedi. Ecevit ise “Olmaz" denilen bir formülü devreye soktu. Milli Selamet Partisi (MSP) Lideri Necmettin Erbakan'ın kapısını çaldı. İki isim, koalisyon için el sıkışıyordu. Yüz günü aşkın süren hükümet bunalımı CHP-MSP koalisyonu ile son buldu.

 14 Ekim 1979: 1979 Ara Seçimlerinin Yapılması

 Seçimlerde 50 senatörden 33'ünü AP kazanırken boş bulunan 5 milletvekilliğini de AP kazandı. Bunun üzerine Başbakan Bülent Ecevit görevinden istifa edince MHP ve MSP'nin desteğiyle Demirel 6. kez Başbakanlık koltuğuna oturdu.