Fatih Draman Camii haziresindeki Serdengeçti
Hüseyin Ağa’ya ait Mezardaki baş taşı üzerinde, 9 satır halinde ve celi sülüs yazılmış bilgiler mevcuttur. Kitabe okunur haldedir ve Serdengeçti kavuğu sağlam bir durumdadır, baş taşı kitabesinin okunuşu şöyledir;
-Hüvel
hallakul Baki
-Hasreta kim
ruz şeb etmekte hep ah zar
-Cümle
cürmün affede ol gani perverdigâr
-Felekten
almadan kâmın dünyadan uhraya
-Vefadar
olmayıp ömrü yetişti dâru ukbaya
-Diyarı
gurbette vefat eden merhum
-Ve mağfur
ibrali Serdengeçti
-Ağası
Hüseyin Ağa’nın
-Ruhuna El
Fatiha f13 Şevval 1227 Miladi 20 Ekim 1812
Serdengeçti
(serdengeçen) kavramı önceleri akıncılar, daha sonra yeniçeriler arasından
düşman içine dalan veya kuşatma altındaki kaleye giren fedailer için
kullanılırdı. XVI. yüzyıldan itibaren genellikle gönüllü yeniçerilerden oluşan
serdengeçtiler “bayrak” adı altında 120’şer kişilik birlikler halinde
teşkilâtlanmıştır. Bunlar 10-20 akçe arasında değişen yevmiye alırlardı. En ön
safta çarpıştıklarından “ölüm eri” sıfatıyla da anılıyorlardı. Meydan savaşları
yanında özellikle muhasarası uzamış kalelere geceleyin merdivenlerle
tırmandıkları, ölümüne savaştıkları ve kale kapılarını açarak asıl orduyu
içeriye almaya çalıştıkları belirtilmektedir. Bu mücadelelerden sağ dönen serdengeçtilerin
maaşlarına zam yapılır, bunlara bir imtiyaz olmak üzere başlarına serdengeçti
kavuğu denilen, değerli kuş tüyleriyle süslenmiş özel bir serpuş giyme hakkı
tanınırdı. Serdengeçti ağası adı verilen bu kavuklu serdengeçtiler diğer
askerlerden büyük saygı görürlerdi. Bunlara derecelerine göre yayabaşılık,
bölükbaşılık, zağarcılık, sekbanlık, solaklık, sipahilik ve kapıcılık gibi
imtiyazlı görevler verilir, kaleye ilk hücum eden ve burçlara bayrağı diken
serdengeçtiye sancak beyliği tevcih edilirdi.
Serdengeçtilik
tamamen gönüllü olma esasına dayanıyordu. İhtiyaç zamanında serdengeçti bayrağı
açılır, isteyen yeniçeriler bu bayrak altında toplanır ve savaşa katılırdı.
XVI. yüzyıl sonlarından itibaren ocak düzeninin bozulması ve savaşların uzaması
askere olan ihtiyacı arttırmış, yeniçeriler arasından serdengeçti alınması
yanında dışarıdan ve taşrada eyalet ve sancaklarda timarlılardan da serdengeçti
alınmaya başlanmıştır (Defterdar Sarı Mehmed Paşa, s. 438). Ocaktan
görevlendirilen kişiler gittikleri yerlerde serdengeçti bayrakları açarlar ve
tâlip olanların kayıtlarını yaparlardı. Kaynaklarda yeniçerilerden başka
kuloğullarından, cebeci ve topçulardan, garip yiğitlerinden, atlı kapıkulu
bölüklerinden de serdengeçti yazıldığı belirtilmektedir.
Serdengeçti
ve dalkılıç tabirleri Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasından sonra tarihe
karışmıştır.