İlkokul 1. sınıfa giden bir kızım var dün öğretmeni bir form göndermiş dişlere florür vernik uygulaması yapılması ile ilgili. Yaptırmak mı gerekiyor yoksa zararlı mı? Netten okuduklarımdan kafam karıştı. Alacağım her kararda pişmanlık duymaktan korkuyorum. Sizin gibi güvenilir kişilerden bu konuda da paylaşım bekliyoruz.

**

Ben bir eczacı olarak yıllardır florürsüz ve içeriği %100 doğal hatta helâl sertifikalı diş macunu kullanıyorum ve çok memnunum. Birazcık araştırmak yeterli ülkemizde üretilen, yerli sermaye, yüksek kimya mühendisi bir bayanın üretimi, demek istediğim bize sunulana mecbur değiliz!

Florürlü diş cilası nedir?

Florür, diş çürümelerini önleyen bir mineraldir. Diş macunlarının birçoğunda bulunur ve dünyanın birçok ülkesinde bu amaçla içme sularına da karıştırılır, 30 seneden beri Avrupa ülkeleri ve Kanada' da florürün dişlere yılda birkaç kez cila şeklinde sürülmesiyle (fluoride varnish) çürümelerin önlenmesi şeklinde bir uygulama vardır. Bu can yakıcı olmayan ve 3 dakikada tamamlanan bir işlemdir. Kan florür seviyelerinin diğer lokal florür uygulamalarındaki kadar veya ondan az olduğu bildirilmiştir. Tıbbi fetva kurumu FDA, florür cilasını diş çürükleri kaplaması ve aşırı hassas dişlerin tedavisi için onaylamıştır; diş çürüklerini önlemek için onayı yoktur ama endikasyon dışı kullanımı (off-label) mümkündür. Amerikan Dişhekimleri Birliği (American Dental Association ADA) bu yöntemi tavsiye etmektedir.

Meta-analiz deliller kaliteli değil diyor

Bu mevzuda en mühim değerlendirme Cochrane Ağız Sağlığı Grubu (Cochrane Oral Health Group) tarafından 2013 senesine kadar yapılmış araştırmaların meta-analizidir. 1975-2012 seneleri arasında yayınlanan 22 araştırmada 12455 çocuğun bir grubuna florür cilası bir grubuna ise plasebo uygulanırken veya hiçbir tedavi yapılmadığı belirlendi. Çocuk ve gençlerde kalıcı dişlere florür cilasının uygulandığı 13 çalışmada diş çürükleri ve diş kaybında yüzde 43 azalma olduğu tespit edildi. Süt dişlerine florür cilasının uygulandığı 10 çalışmada da diş çürükleri ve diş kaybında yüzde 37 azalma bulundu. Yan etkilerle ilgili yeterli bilgi edilemedi. Meta-analizin yorumu: Elde edilen veriler senede 2-4 defa yapılan florür cilasının hem süt hem kalıcı dişler üzerine çürümeyi önleyici tesirleri olduğunu göstermekle beraber, sonuçların hatırı sayılır derecedeki heterojenlikle beraber yüksek önyargılı çalışmalardan elde edilmesi delillerin kalitesini düşürüyor.

Florür cilasının faydası yok

Bir başka araştırma ise florür cilasının bir faydasının olmadığını gösteriyor. Bu araştırmada 7-8 yaş arası çocuk rastgele iki gruba ayrılarak 1473 kişilik gruba her sene 3 defa 22600 ppm florür cilası uygulanırken 1494 kişilik diğer gruba herhangi bir girişimde bulunulmadı. 3 sene sonra yapılan değerlendirmede florür cilasının kontrol grubuna göre birinci azı dişi çürüğünde bir azalmaya yol açmadığı görüldü.

FDA' dan florür uyarısı

Florür cilası ile yapılan araştırmaların en önemli eksiği uygulamanın yan etkilerinin yeteri kadar ciddiyetle takip edilmemiş olmasıdır. Dünyada florürün insan sağlığı için çok riskli olduğunu savunan bir grup vardır. Burada sadece FDA' nın diş macunlarındaki florürle ilgili uyarısını vermekle yetiniyorum. “6 yaşın altında olan çocukların erişemeyecekleri yerde saklayınız. Eğer kazara bir fırçalama için kullanılan miktardan fazlasını yutarsanız profesyonel yardım arayanız veya acilen zehir kontrol merkezleri ile irtibata geçiniz“. FDA' nın böyle bir uyarı konmasını şart koşmasının sebebi diş macunları yüzünden çok fazla florür alan çocuklarda akut zehirlenme ve hatta ölüm görülme riskidir.

Gelelim neticeye

Florürlü cila uygulamanın diş çürüklerini önlediğine ve ciddi bir yan etkisinin olmadığına dair USA dışında yapılmış birçok çalışma varsa da bunların kaliteli araştırmalar olduğunu söylemek mümkün değildir. Ben etkinliği ve emniyeti yüzde 100 ispatlanmamış hiçbir tıbbi uygulamaya sıcak bakmam ve tavsiye de etmem. Diş sağlımızı korumak için endüstrinin ille de ağzımızın içine girmesi gerekmiyor, bunun tabii yolları var.