-Ruzmane; Kelime Günlüğü'nden-

Guy Debor'un meşhur Gösteri Toplumu kitabının Feuerbach'dan alıntı ilk epigrafında şunlar kayıtlıdır:

“Çağımızın… tasviri nesneye, kopyayı aslına, temsili gerçekliğe, dış görünüşü öze tercih ettiğinden kuşku yoktur… Çağımız için kutsal olan tek şey yanılsama, kutsal olmayan tek şey ise hakikattir. Dahası, hakikat azaldıkça ve yanılsama çoğaldıkça çağımızın gözünde kutsal olanın değeri artar, öyle ki bu çağ açısından yanılsamanın had safhası, kutsal olanın da had safhasıdır.”

Cümlenin inanış ve hakikat bağlamında bıçak sırtı bir karşılığı bulunduğu aşikâr. Ancak burada gösteri'ye atıf çok güçlü. Gösteri Derbor tarafından -kısaca- uzaklaşılmış hakikatin yorumlanmış bir temsili olarak tanımlanmıştır. Yalnızca temsildir ve hakikatten ayrışmış imajlar bütünüdür. Ancak kendini hakikatin yerine koymak üzere programlanmıştır. Yani tasarlanmış imajlar bütünü olarak gerçekliğin yerine konmak üzere bir tasarı olup aynı zamanda neticeyi de içinde tutar, amaç gerçek olanı tersine çevirmektir. Buna rağmen gösteri yaşanmış gerçeklikten nemalanır, onu kullanır ve biçimlendirir. Bu saatten sonra meseleleri anlamlandırmak, çerçevelemek, yorumlamak gösterinin işidir.

Gösteri ve yukarıdaki tanımlardan da anlaşılacağı üzere gösteri toplumu'nun birer parçası olduğumuza lüzum olmasa da vurgu yapmak da fayda var. Bu modern tanım ve anlamlandırma dolaysız olarak kadimdeki vurgulara taşıyor zihni. İlk akla gelen kelime ise masiva oluyor.

Masiva, algılanan dünya içinde Hakk'tan gayri ve tasavvufa göre hakikatin perdesi olarak tanımlanmıştır. Hakk'tan ve hakikaten ayıran bu perde ise, gündelik yaşantı, insanlar, olaylar, kısaca maddi âlemdir. Keza tasavvuf, bu oyalayıcı ve perdeli maddi âlem içindeki batıni manayı keşfetmek ve Hakk'tan ibaret olan ve masivayı da içine âlemde Hakk'la birlikte olmak gayesi taşır. Perdelerden ötesine perdesiz bir nazar ile bakabilmek için yapılan kalp yolculukları için adres gösterir. Şer'i manada da durum fazla değişmez ki masiva dünyanın gelip geçici oyalayıcılığıdır.

Buradan da anlaşılıyor ki modern dünyanın üretimi gösteri kuşatıcılığı zaten kuşanmış olduğumuz masivanın gerçekliğine yönelik algıları iğdiş etmiş ve “kendiliğinden” olagelen “yalan dünya” serüveninin gerçekliğini dahi yeni perdelerle örterek alternatif bir yanılsama geliştirmiş.

Bu durumda hakikate talip kişi, önce gösteri toplumunun yanılsamalarından ve kisvelerinden oluşan katmanları kazıyıp masiva gerçekliğine ulaşma zaruretiyle uyanmak ve ardından masiva perdelerini aşmak gibi iki aşamalı güçlükle karşı karşıyadır.

Masiva da kendiliğinden oluşu ile ahiret gerçekliğine nispet gösteri kimlikli bir alan. İki katmanlı ve birbirini hiçleyen bu iki “yalan dünya” ile başa çıkmak ise bugün payımıza düşen “ahir zaman” buhranı.

Modernityle yapılanan gösteri, medya ve sertörleşmiş unsurlarla toplumlara benimsetilen ve bağdaştırılan bir “yalan dünya” kimliği. Öyleyse teknoloji ile varlığını sürdürebildiği unutulmamalı. Neredeyse herkesin, en azından bir kısmı tamamen yalan reklamlara bu kadar rağbet etmesi ve sunumları kabullenmekte zorlanmaması, gösteri entegrasyonunun hayatımızdaki sera etkisi üzerine fikir vermeye yetiyor.

Balığın sudan haberdar olmaması durumu gösteri yanılsamalarının farkında olmamayı da açıklayabilir. Matrix'i kurgulayan aynı gösteri yanılsamasıydı ama bunun sıradan hayatlarımızda kaç matrixle birden yüzyüze kaldığımızı anlatır bir yanı yoktu. Onandır ki raflarda “bilim-kurgu” olarak yerini aldı. Diğer taraftan gösteri'nin de bir bilim-kurgunun hayata geçmiş hali olduğunu söylememiz abartılı olmaz.

Yine medya şartlandırmasıyla doğrudan ilişkili olarak gösteri denince aklımıza daima protestolar gelmesi de gösteri dünyasının bir başka ergonomiği.

Greta Thunberg'in geçtiğimiz BM toplantısında yaptığı “gösteri”, her kesimden medyanın görmeden geçemediği bir “gösteri toplumu” ürünüydü. “Gelişmiş” bir ülke vatandaşının, gelişmiş ülkelere, gelişmiş ülke ekonomilerini besleyen şirketler sponsorluğunda saldırışı, masivayı inkâr eden gösteri toplumunu hiçleyen üçüncü kulvar bir gösteri metaı olarak kayıtlara geçti.

İkinci örnek Irak'ta devam eden protestolar. Gelişmiş ülkeler tarafından tasarlanarak ezilen Irak halkının, gelişmiş ülkeler tarafından yıkılmasıyla ezilmesinin ardından, yine gelişmiş ülkeler eliyle kurulmuş yeni düzen altında ezilmesine karşılık, aynı gelişmiş ülkelerce organize edilerek sistemi protesto edişinin bir “gösteri”si olarak kayıtlara geçmeye devam ediyor.

Bunun gibi sıralayacak yığınla örnek mevcut.

Derbor'un “Gerçek anlamda altüst edilmiş dünyada doğru, bir yanlışlık anıdır.” ve “Gösteri, kendini tartışılmaz ve erişilmez devasa bir olumluluk olarak sunar.” cümlelerindeki sarsıcılık, bu iki örneği anlamlandırmada yardımcı olabilir.

Velhasıl matrixlerin karekökü = Masiva

Allah hakikat taliplerinin ve doğrunun yardımcısı olsun…

***

Künye: Gösteri, Türkçe kökenli oluşuna göre ilgi, dikkat çekmek için bir topluluk önünde gösterilen beceri veya oyun; bir istek veya karşı görüşün, halkın ilgisini çekecek biçimde topluca ve açıkça yapılması, nümayiş; sinema veya tiyatroda film, oyun gösterme işi; genellikle şarkı, dans vb. eğlence türlerinin yer aldığı gösteri, şov; bir şeyi tanıtmak amacıyla yapılan sunum, demonstrasyon, demo; birinin, bir topluluğun kendi duygusunu gösteren sözü veya davranışı, tezahürat anlamlarına gelir. İngilizce kökenli (demonstration)  oluşuna göre olgu ya da olayları göstererek anlatma ve açıklama yöntemi; belli olgu ve olaylara ilişkin ilkeleri açıklamak, birtakım teknik ve becerileri öğretmek amacıyla bir şeyi başkalarının önünde yaparak gösterme işi anlamlarına gelir. (TDK Türkçe Sözlük)