Bir başka Komitacı: General Fahri Belen

Selânikli Ahmet Vefik Edin ile yine Selânikli Ayşe Leylâ Bezmen'in ilk çocuklarının  Hulki Edin (ö. 11.2.1967) olduğunu ve onun da Belkıs Karamec ile evlendiğini, lâkin çocukları olmadığını yukarıda belirtmiştik.

Hulki Edin'in bacanağı, Komitacılığıyle meşhûr Korgeneral Fahri Belen'dir. Yahya – Makbule Karamec çiftinin ilk çocuğu Nihal Hanım, Fahri Belen'le evlenmiş ve iki çocuk annesi olmuştu: Alp Belen (eşi, Leylâ Hn.; çocukları Murat Belen –Yasemin Hn.'ın eşi-) ve Tülin Belen (eşi, Prof. Dr. Selçuk Yalçın; çocukları, Mehmet İşmen'le evli Belkıs Hn.)… Karamec âilesinin ikinci çocuğu, Hulki Edin'le evlenen Belkıs Hanım ve üçüncü çocuğu da Osman Karamec idi.

Kemalist İdeolojiyle şartlanmış bütün zâbitler gibi çekirdekten Komitacı olarak yetişen Korgeneral Fahri Belen (Bolu, 1893 – İstanbul, 15.7.1975), “Millî Şef” devrinde, Ordu bünyesinde, CHP'ye karşı DP'ye yatırım yapan bir Komitanın başıydı. Bu bilgiyi, 1946'dan îtibâren Ordu içinde Komitacılık faâliyeti yürüten ve sonunda meş'ûm 27 Mayıs İhtilâlini yapan bir grup Komitacı ile görüşerek uzun bir araştırma makalesi hazırlayan Ömer Sami Coşar ile Abdi İpekçi'ye borçluyuz. “Tarihî Bir Araştırma: İhtilâlin İçyüzü” başlıklı makaleleri, 27 Mayıs 1962 târihinden îtibâren Milliyet'te tefrika edilmişti.

14 Mayıs 1950 (9. Devre) Millet Vekîli Seçimleri evvelinde, Fahri Belen ile Celâl Bayar, İş Bankası Ajart Jar Müdürü Salâhattin Güvendiren'in tavassutuyla, İstanbul – Büyükdere'de, Yusuf Ziya Öniş'in evinde bir araya gelmişler ve anlaşmışlardı. Böylece, DP, umûmî seçimlere, Ordunun mühim bir kesiminin desteğini alarak girebilecekti. (Coşar ve İpekçi, Milliyet, 27.5.1962, s. 5)

Bu hayâtî görüşmeyi tertîb ederek perde arkasında pek mühim bir siyâsî têsîr icrâ ettiği görülen Salâhattin Güvendiren, nüfûzlu Masonlardandı. Adakale (Romanya) muhâciri Ömer Baştuna'nın kızı Süheylâ Baştuna ile evli olan Salâhattin Güvendiren, Hürriyet Locası müntesibi iken, 26 Mart 1950'de kurulan Müsâvat Locası'nın da müessisleri arasında yer almış ve 1953'te bu Locanın Üstâd-ı Muhteremi olmuştur. (https://illuminatigerceklerine.blogspot.com/2015/11/musavat-muhterem-locas.html; 17.11.2018; ayrıca: Üstâd-ı Âzam Kemalettin Apak, Ana Çizgilerile Türkiyedeki Masonluk Tarihi, 1958, s. 181)

Zirvede varılan bahis mevzûu mutâbakat üzerine, daha evvel Gelibolu'da Kolordu Kumandanı iken, bilâhare Ankara'da, Askerî Temyîz Mahkemesi İkinci Reîsliğine getirilmiş olan Korgeneral Fahri Belen ile Komitanın Ankara Lideri Kurmay Albay Seyfi Kurtbek, umûmî seçimler evvelinde Ordudan istîfâ ederek DP'ye iltihâk ettiler ve birincisi Bolu'dan, ikincisi Ankara'dan Millet Vekîli intihâb edildiler.

Albay Ali Seyfi Kurtbek (Gelibolu, 1905 – 27.3.1995), 19 ve 20. Hükûmetlerde Ulaştırma (11.8.1950 – 9.3.1951; 9.3.1951 – 4.11.1952) ve 20. Hükûmette Millî Müdâfaa (4.11.1952 - 28.7.1953) Vekîlliğini deruhde etti.

19. Hükûmette, Nâfia Vekîlliği de General Belen'in uhdesine verilmişti; fakat, Menderes'le ihtilâfa düşerek, kısa bir müddet sonra istîfâ etti (22.5.1950 – 28.10.1950).

General Belen, Menderes'le aralarındaki ihtilâfa rağmen, DP'yle bağlarını hemen koparmadı; 10. Teşriî Devrede de (1954-1957) DP'den Bolu Millet Vekîlliği devâm etti. Bu meyânda, IX. ve X. Devreler zarfında, TBMM'de, Millî Müdâfaa Encümeni Reîsliği gibi mühim bir mevkıi işgal ediyordu.

Lâkin 1950'li senelerin sonlarına doğru, Komitacı tabîati yine nüksetti ve menfûr İhtilâli hazırlayanlardan biri de o oldu. İhtilâl hazırlıklarının iyice ilerlediği safhada, artık DP'ye alenen cephe aldı ve İhtilâl târihine 47 gün kala, 10 Nisan 1960'da, CHP saflarına katıldı. Aynı gün, İsmet İnönü'nü, Taşlık'taki evinde ziyâret ediyor ve matbûâta, âdetâ DP'nin îdâm fermânı mâhiyetinde bir beyânât veriyordu:

“DP, demokratik yoldan tamamiyle ayrılmış, 1946'daki kuruluş hedeflerini kaybetmiş, zararlı hâle gelmiştir…” (Milliyet, 11 Nisan 1960, s. 1)

Komitacı ekip, İhtilâlden sonra, ona Millî Birlik Komitesi Temsîlciliği vazîfesini tevdî etti ve o, bir müddet de (6.1.1961 – 25.10.1961), bu sıfatla, İhtilâl Meclisi'nde siyâsî faâliyetlerine devâm etti. (TBMM Albümü, 3. Cild: 1960-1983, Ankara: TBMM Yl., Haz. 2010 -2. basım-,  s. 1643)

Korgeneral Fahri Belen, bekleneceği üzere, fanatik bir Kemalistti. Kemalizme olan îmânını ikrâr etmek için iki kitap neşretmişti: Tarih Işığında Devrimlerimiz ve  Büyük Atatürk'ün Askerî Kişiliği ve Hizmetleri…  

Hulki Edin'in bacanağı, Komitacı Korgeneral Fahri Belen… 1946-1950 devresinde DP lehinde Komitacı faâliyetlerde bulunmuş ve 1950-1957 devresinde (beklediği kadar olmasa da) yatırımının meyvalarını devşirmiş, 1957-60 devresinde ise, DP'ye düşman kesilmiş ve hâinâne bir askerî darbeyle DP'nin iktidârdan düşürülüp Kemalist Rejimin pekiştirilmesi için yine Komitacı faâliyetlerde bulunmuştu… Yukarıda, sağdaki resim, menfûr 27 Mayıs Darbesine 47 gün kala CHP'ye iltihâkını müteâkiben İsmet İnönü'nü evinde ziyâreti esnâsında çekilmiştir.

***    

Hâkim General Emin Âli Durusoy

“Hayâtının Son Devresinde Selef – Halef Münâsebetleri ve Mütehakkim Zümre” başlıklı bu Fasılda, Mustafa Kemâl – Ali Fethi – Mustafa İsmet üçlüsünün aralarındaki pek mühim bir bağın Orgeneral Ali Fuad Erden olduğunu, hem onun, hem de dört paşazâde hanımın etrâfında örülen akrabâlık bağlarıyle teşekkül eden zümrenin, Kemalist Rejimi kuran ve yaşatan mütehakkim zümrenin mühim bir parçasını teşkîl ettiğini ve bize bütün hakkında da bir fikir verdiğini anlatmaya çalışıyoruz.

Buraya kadar, Ali Fuad Erden'in amcazâdesi Dr. Esad Durusoy'dan ve akrabâlarından bahsettik. Dîğer bir amcazâdesi, Dr. Esad Durusoy'un kardeşi General Hâkim Emin Âli Durusoy'dur. 26 Temmuz 1965 târihli Cumhuriyet gazetesinde (s. 2) intişâr eden vefât îlânı, hayâtının ve akrabâlık bağlarının bir hülâsası mâhiyetindedir:

“Belgrad Mutasarrıfı Nûreddîn-i Sipâhî'nin torunu, merhum Nurettin bey ile Hayriye hanımefendinin evlâtları, merhum Tahire Ümit Durusoy'un eşi, Doktor Esat Durusoy'un kardeşi, merhum General Ali Fuat Erden, Nevzat Tandoğan, Fahri Tandoğan ve Doktor Selahi Durusoy'un amcazâdeleri, İman kuzeyman ile Peyman Sızmazoğlu'nun sevgili babaları, Erkut, Ümit ve Meral'ın sevgili dedeleri, Sevim Yönder, Şirin Edin'in amcaları, Denizcilik Bankası acentası Fehami Kuzeyman ile Türk Ticaret Bankası Umum Müdür Muavini Turgut Sızmazoğlu'nun kayınpederi, Harbiye Nezareti Hukuk Müşaviri, Türkiye Cumhuriyeti Hükûmetinin muhtelit hakem mahkemeleri nezdinde Umumî Ajanı, Denizcilik Bankası eski Hukuk Müşaviri, İstanbul Sular İdaresi eski İdare Meclisi âzâsı, Askerî Yargıtay Müddeiumumîliğinden emekli General (Hâkim) ve İstanbul Barosu Avukatlarından Emin Âli Durusoy, 23 Temmuz 1965 Cuma günü vefat etmiştir. Cenazesi 26 Temmuz 1965 pazartesi öğle namazından sonra Şişli Camiinden kaldırılarak Edirnekapı Şehitliğindeki Aile Mezarlığında ebedî istirahatgâhına tevdi edilecektir. Evlâtları.” (İktibâsda, “Nûreddîn-i Sipâhî” ismi hâriç, metnin aslındaki imlâyı aynen muhâfaza ettik. İstisnâî hâller bir tarafa, bu kaideye her zamân riâyet ediyoruz.)

İsmail Hakkı – Vecihe Sızmazoğlu çiftinin oğlu, Emin Âli Durusoy'un dâmâdı (Peyman Durusoy'un eşi) Turgut Sızmazoğlu, vefât târihinde (9.4.1980), Türk Ticaret Bankası Umûm Müdürü idi. İki kız babası idi: Ümit (eşi Yusuf Genç) ve Meral Sızmazoğlu…

Emin Âli Durusoy'un ikinci dâmâdı (Hacer İman Durusoy'un eşi) İ. E. Fehami Kuzeyman, H. Vassaf – Hatice Kuzeyman çiftinin üç çocuğundan biriydi. (Dîğer çocukları: Ecvet Kuzeyman ve A. E. Nizami Kuzeyman…) Ağabeyi A.E. Nizami Kuzeyman'ın (eşi Namika Hn.) iki çocuğu olmuştu: Vassaf ve Gülay Kuzeyman… Vassaf Kuzeyman, Deniz Albayı Münir Nayman ile Handan Ozanalp'in kızı Nilgün Nayman ile evlenmişti. Gülay Kuzeyman ise, Attila Pekmen'le… İman Durusoy'un eşi Fehami Kuzeyman (ö. 16.2.1991), “Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Eski Yönetim Kurulu Üyesi, Ticaret Borsaları Konsey Başkanı ve Mersin Ticaret Borsası Meclis Başkanı” idi. Çiftin tek çocuğu olan ve Tarsuslu Nevin Hanım ile evli olan Erkut Kuzeyman da (1943 – 21.4.1991), babası gibi mâhir bir iş adamı idi; onunla berâber, Türkiye Denizcilik İşletmesi Mersin Şûbesi'ni idâre ediyor ve Deniz Yolları Acenteliği ile birçok yabancı geminin acenteliğini yapıyorlardı. (https://www.tarsushaber.com/haber-erkut-kuzeyman-kimdir/196776; 26.10.2018)