Nizamülmülk tarafından 1067 yılında kurulan Nizamiye Medreseleri, bugünkü kurumsal üniversitelerin ilk örnekleri olarak kabul edilmektedir. Aradan geçen yaklaşık bin yıllık süreçte hem üniversitelerin hem de üniversiteden mezun olanların sayısı hayli arttı. Yükseköğretimdeki bu artış bazı tartışmaları da beraberinde getirdi. Bazılarına göre üniversite sayısı hayli fazla, bazıları da herkesin üniversite okumaması gerektiğini savunuyor. Yükseköğretim Kurulu (YÖK), istatistiklerine göre ülkemizde, 2022-2023 eğitim-öğretim yılı itibariyle 205 üniversite bulunuyor (YÖK, 2023).

 

Üniversitelere dair tartışmaların başında istihdam ve işsizlikle ilgili tartışmalar geliyor. Üniversite eğitimini tamamlayanlar ve aileleri, doğal olarak üniversite eğitiminin sonunda çocuklarının bir mesleğinin olmasını ve eğitim aldığı alanda çalışmasını talep ediyor. Bazı bölümlerde üniversite mezunları çok daha kısa sürede iş bulurken bazı üniversite mezunlarıysa çok uzun süreler hatta yıllar boyunca eğitim aldığı alanla ilgili bir iş bulamıyor.

 

Bugünkü yazımda halihazırda üniversiteye hazırlanan, üniversitede eğitimine devam eden veya mezun olan adaylar ve aileleri için; Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından sonuçları paylaşılan, “Yükseköğretim İstihdam Göstergeleri (2022)” araştırmasının sonuçlarına değinmek istiyorum. İlgili araştırmaya göre;

 

Lisans mezunu olanlarda kayıtlı istihdam oranı 2022 yılında %71,7 oldu. Ön lisans mezunlarında kayıtlı istihdam oranı 2022 yılında %64,9 oldu. En yüksek kayıtlı istihdam oranına sahip lisans bölümü; %96,0 ile özel eğitim öğretmenliği oldu. Lisans seviyesinde en yüksek kayıtlı istihdama sahip olan bölümler özel eğitim öğretmenliği (%96,0), tıp (%94,3), elektrik öğretmenliği (%91,3), elektronik öğretmenliği (%90,6) ile otomotiv öğretmenliği (%90,1) oldu. Kayıtlı istihdam oranının en yüksek olduğu ilk beş alan; sağlık ve refah (%82,8), mühendislik, imalat ve inşaat (%78,4), eğitim (%78,1), bilişim ve iletişim teknolojileri (%76,2) ile doğa bilimleri, matematik ve istatistik (%71,8) oldu. En yüksek kayıtlı istihdam oranına sahip ön lisans bölümü %91,6 ile polis meslek eğitimi oldu (TÜİK, 2023).

 

Ön lisans seviyesinde en yüksek kayıtlı istihdama sahip olan ön lisans bölümleri; polis meslek eğitimi (%91,6), elektrik enerjisi üretim, iletim ve dağıtımı (%87,2), kaynak teknolojisi (%81,9), metalürji (%81,6) ile endüstriyel kalıpçılık (%81,5) oldu (TÜİK, 2023).

 

Lisans mezunlarında ortalama ilk iş bulma süresi 13,9 ay olarak gerçekleşti. İlk iş bulma süresinin en kısa olduğu lisans bölümü 2,4 ay ile dil ve konuşma terapisi oldu. İlk iş bulma süresinin en kısa olduğu ön lisans bölümü 2,7 ay ile polis meslek eğitimi oldu. Ortalama kazancın en yüksek olduğu lisans bölümü pilotaj oldu (TÜİK, 2023).

 

 

Lisans mezunlarının aylık ortalama kazancı en yüksek olan beş bölüm sırasıyla; pilotaj, uçak mühendisliği, matematik mühendisliği, havacılık elektrik ve elektroniği, uçak bakım ve onarım oldu. Ön lisans mezunlarında aylık ortalama kazancı en yüksek olan beş bölüm; polis meslek eğitimi, perakende satış ve mağaza yönetimi, uçak teknolojisi, marka iletişimi ile elektrik enerjisi üretim, iletim ve dağıtımı oldu (TÜİK, 2023).

 

Üniversite eğitimi sonrası istihdamla ilgili sağlıklı bir planlama yapılması, meslek tercihinin ve yönlendirmenin doğru yapılması, bazı bölümler için kontenjanların azaltılması, istihdam ihtiyacı olan bölümlerin öne çıkarılması ve ortaöğretimde mesleki eğitimin cazip hale getirilmesi, dile getirilen çözüm önerilerinden bazıları. Bunların üzerinde durulması ve elbette doğru olanların hayata geçirilmesi gerekir.

 

Üniversiteler, millet ruhunun, ideallerinin ve istikbalinin inşa edildiği yerlerdir. Nurettin Topçu’nun ifadesiyle üniversitenin görevi sadece okula öğretmen, hastaneye doktor, mahkemeye hâkim yetiştirmek değildir. İnsanlık tarihi boyunca, bilime ve ahlaka önem veren her millet yükselmiş ve güçlenmiştir.

 

Vesselam…